طرح احداث واحد کاغذ و خمیر کاغذ از ضایعات کشاورزی

خمیر ماده خام لیفی است که برای ساختن کاغذ مصرف می شود . معمولاً الیاف خمیر خاستگاه از الیاف حیوانی معدنی یا سنتزی نیز استفاده می شود . به گیاهی دارند اما در موارد ویژه ای خمیرهایی که آنها را برای تبدیل به سایر فرآورده ها استفاده می کنند خمیرهای حل شونده می گویند.

از آنجا که محصول مورد بر رسی به عنوان یک کالای واسطه ای بوده و بطور مستقیم قابل عرضه به مصرف کنندگان نهائی نمیباشد , لذا مصرف عمده آن در کارخانجات تولید مقوا می باشد که در اینجا خمیر تولیدی حاصل از کاه و کلش ( گندم و جو و برنج و … ) با توجه به خصوصیات ویژه ای که قبلاً مورد اشاره قرار گرفته می تواند به عنوان ماده اولیه مورد استفاده کارخانجات تولید مقوای فلوتینگ قرار گیرد.
هم چنین با توجه به اینکه میزان مصرف مقوا تابعی از میزان تولید کاه های مختلف می باشد و در نهایت جهت بسته بندی از مقوا استفاده می شود و با توجه به اینکه تولید در کشور هنوز به مرحله خودکفائی نرسیده و با توجه به احتیاجات به بسته بندی محصولات توسط مقوا رو به رشد خواهد بود لذا با توجه به رابطه آنها نیاز به مواد اولیه برای تولید مقوا نیز افزایش می یابد.
باور نمی‌کنید اما همین ضایعات را در کشورهای پیشرفته با فرآیندهای خاص تبدیل به «خمیر فلاف پالپ» می‌کنند که ماده اولیه این محصولات است و ضمن مصرف در جوامع‌شان به کشورهای مصرف‌کننده صادر می‌کنند و ایران از این منظر جزو کشورهای وارد‌کننده است، اگرچه تعدادی از شرکت‌های داخلی مشغول تولید در مقیاس پایین هستند اما وجود مواد خام اولیه یادآور این نکته است که می‌توانیم حداقل مواد اولیه مورد نیاز داخل را تولید کنیم و در خوشبینانه‌ترین حالت حتی صادرات داشته باشیم.

مواد اولیه خمیر فلاف پالپ

برای تولید این خمیر از ضایعات کشاورزی نظیر کاه، باگاس (ضایعات نیشکر)، ضایعات پنبه (لینتر پنبه) ضایعات چوب(Hardwood,Softwood) و درختان برگ‌ سوزنی استفاده می‌شود که البته درختان برگ سوزنی شکل در کشور ناچیز است و بیشتر در کشورهای همسایه مانند تاجیکستان، پاکستان و قزاقستان موجود است.

پیشینه تولید خمیر کاغذ از ضایعات

تا پیش از جنگ جهانی دوم تولید کاغذ غالبا با قطع درختان و استفاده از چوب انجام می‌شد اما پس از آن و رشد صنعت کاغذ‌سازی و معطوف شدن تحقیقات به سمت استفاده از مواد غیر‌چوبی برای جلوگیری از تخریب و انهدام جنگل‌ها، این صنعت نیز رشد یافته و استفاده از ضایعات کشاورزی توجه صنایع کاغذ‌سازی را به خود جلب کرده است.

الیاف گیاهی غیر‌چوبی به کار رفته در تولید خمیر کاغذ، به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

1. ضایعات صنعتی کشاورزی و پسمانده‌های کشاورزی مانند کاه گندم، برنج و. . .
2. گیاهان خودرو شامل بامبو، نی و. . .
3. محصول الیاف گیاهی شامل الیاف برگی مانند کنف و…

فرآیند تولید کاغذ با ضایعات

فرآیند تولید خمیر کاغذ از الیاف غیر‌چوبی مشابه تولید این خمیر از چوب است که برمبنای نوع روش‌ها به فرآیندهای شیمیایی و شیمیایی- مکانیکی دسته‌بندی می‌شود. انتخاب این فرآیند برای تولید خمیر کاغذ به شرایط اقلیمی و عوامل فنی ، اقتصادی بستگی دارد که این شرایط با جغرافیای منطقه موردنظر تغییر می‌کند. نوع مواد شیمیایی به کار رفته و میزان انرژی صرف شده برای فرآورش خمیر کاغذ مبنای اقتصادی فرآیند را تشکیل می‌دهد.

مراحل مختلف تولید خمیر کاغذ در کارخانه‌های احداث شده عبارت است از

اهمیت کاغذ

ایران کشوری رو به توسعه محسوب می‌شود و توسعه صنعت از ارکان اساسی آن است. با توجه به اهمیت مسائل آموزشی و فرهنگی، دولت در سال‌های اخیر توزیع کاغذ را به عهده گرفته و پس از اعمال سوبسید به تعرفه کاغذ، آن را بین مصرف‌کنندگان توزیع می‌کند. از این رو اهمیت «خمیر کاغذ» به‌عنوان یک کالای واسطه‌ای در تهیه کاغذ و مقوا معلوم می‌شود، به همین دلیل اگرچه خمیر کاغذ جزو کالاهای استراتژیک نیست اما کالایی پرمصرف است.

تولیدخمیر کاغذ با ضایعات در دیگر کشورها

در بسیاری از کشور‌ها استفاده از کاه برای تولید خمیر کاغذ پیشرفت چشمگیری داشته است. در کشور‌های دانمارک، یونان، هلند، مجارستان، ایتالیا، رومانی، اسپانیا و یوگسلاوی که منابع تأمین چوب‌شان محدود است و بیشتر به واردات اتکا دارد، این صنعت رواج بسیاری یافته است.به گزارش دریک، همچنین برخی کشور‌های دیگر مانند: آرژانتین، چین، مصر، هند، اندونزی، مکزیک، پاکستان، سریلانکا و ترکیه به دلیل محدودیت منابع چوبی به استفاده از بقایای محصولات کشاورزی به‌ویژه کاه روی آورده و نتایج مثبتی گرفته‌اند.

مشخصات خط تولید مقوا و قیمت

خط کامل تولید کاغذ با طول تقریبی ۲۷ متر عرض مفید، کاغذ تولیدی ۱۳۰ سانتیمتر طول غلطک‌ها، ۱۵۰ سانتیمتر همراه مخازن آسیاب (دو عدد پالپر) و دیفلیکر و شنگیر (لودن سیتی و هایدن سیتی)، ویبراتور (جدا‌کننده اشغال)، موتورهای توری یا وایر، پرس، خشک‌کن و رول جمع‌کن رول به رول، دارای اینورتر گایدها و سیستم اپراتوری پنوماتیک خشک‌کن مشعل گازی، کمپرسور باد ۵۰۰ لیتر، تابلوهای کنترل و پمپ‌های لازم، همچنین توری یا وایر مخصوص کاغذ و خشک‌کن، حدود ۲۰۰ میلیون تومان هزینه دارد. برق مورد نیاز حدود ۱۰۰ آمپر، این خط برای تولید رول کاغذ است و مقدار کاغذ تولیدی روزانه حدود ۷ تن خواهد بود.»
در بازار هم نوع خارجی این دستگاه‌ها موجود است و هم ساخت داخل، به‌عنوان مثال یک خط تولید چینی با عمر ۲۵ سال و تمام چدن –و البته کم کارکرد- را هم‌اکنون می‌توان با قیمت حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ میلیون راه‌اندازی کرد که می‌توان در روز حدود ۲۰ تن تولید کرد.‌»‌ «نوع ایرانی همین دستگاه‌ها را البته با تولید روزانه ۱۰ تا ۱۵ تن نیز می‌توان در حدود ۲۵۰ میلیون تومان خریداری و راه‌اندازی کرد.‌»‌

برای آشنایی با خط تولید کاغذ این مطلب را مطالعه کنید

وضعیت سرمایه گذاری در صنعت بازیافت کاغذ

در حال حاضر حدود ۱۲۰ شرکت مختلف در زمینه بازیافت کاغذ در کشور فعالیت می‌کنند که بیشتر این شرکت‌ها به تولید انواع مقوا و کاغذ‌هایی که در صنعت بسته‌بندی به کار می‌روند اشتغال دارند که در این فرآیند حدود ۷۵۰ تا ۸۰۰ هزار تن کاغذ بازیافتی در کشور تولید می‌شود. علاوه براین دو کارخانه چوب و کاغذ مازندران و کاغذ پارس نیز به تولید کاغذ در کشور اشتغال دارند که در مجموع ۱۲۰ هزار تن دیگر بر این رقم می‌افزاید که این دو شرکت هم در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری خوبی در کاغذ‌های بازیافتی انجام داده‌اند.
در حال حاضر بیشتر حجم کاغذ‌های وارداتی کاغذ‌های روزنامه و کاغذ‌های تحریر است که سطح تولید این نوع کاغذ‌ها در کشور کمتر از تقاضای بازار است. این در حالی است که به گفته شبیری، دبیرکل اتحادیه تولیدکنندگان کاغذ و مقوای کشور امکان تولید این نوع کاغذ‌ها در صنعت بازیافت و از کاغذ‌های بازیافتی در کشور وجود دارد اما به دلیل حجم سرمایه‌گذاری بالایی که نیاز دارد و حمایت‌هایی که از سوی دولت صورت نمی‌گیرد در حال حاضر سرمایه‌گذاری خاصی در این حوزه صورت نگرفته است. در شرایطی که امروزه در استاندارد‌های جهانی تولید زیر یک میلیون تن درسال اقتصادی نیست کل تولیدات کاغذ ما در کشور هنوز به این رقم نرسیده است. درخصوص میزان سرمایه‌گذاری این موضوع تا حد زیادی بستگی به نوع، کیفیت و مقیاس تولید دارد؛ بنابراین میزان سرمایه‌گذاری شما تا حد زیادی به نوع کاغذ تولیدی، مقیاس تولید و نوع ماشین‌آلات تجهیزاتی که در فرآیند تولید به کار می‌گیرید، بستگی دارد. از این رو می‌توانید باسرمایه‌گذاری یک میلیاردی تا ۱۰۰ میلیاردی وارد این صنعت شوید. اما به اعتقاد کارشناسان این حوزه کارخانه‌های زیر ۱۲۰ هزار تن تولید با توجه به شرایط فعلی اقتصاد کشور صرفه اقتصادی ندارد.

نکته پایانی

اگرچه کاغذ، محصولی وارداتی است اما هم‌اکنون تولید این کالا در چند شرکت ایرانی ادامه دارد و به قرار اطلاع چند کارخانه دیگر کج‌دار و مریز به این کار ادامه می‌دهند. همان‌طور که پیش‌تر نیز گفته شد کاغذ محصولی استراتژیک نیست اما به دلیل قرار داشتن کشورمان در بین جوامع در حال توسعه و نقش فرهنگ در توسعه این‌گونه جوامع و نیاز توسعه فرهنگی به کتاب و نشریات توجه بیشتر به تولید کاغذ می‌تواند ضمن بی‌نیاز کردن (یا کم نیاز کردن) کشور از واردات به رشد اقتصادی نیز بینجامد. تولید کاغذ البته نیاز به سرمایه‌ دارد اما در روزگاری که اغلب سرمایه‌ها به سوی ساخت‌و‌ساز سرازیر می‌شود بد نیست حالا که روزهای رکود مسکن را شاهدیم، بخشی از این سرمایه‌ها به سوی تولید هدایت شوند که یکی هم می‌تواند «تولید خمیر کاغذ از ضایعات کشاورزی» باشد.