صنعت ظروف چینی
بشر در پی سالیان متمادی جهت مصارف زندگی نیاز به ظروف را داشته است و ظروف از جنس مواد معدنی ساخته شد و سیر تکاملی خود را از ظروف گلی و سفالی به سرامیک و نهایتاً به نوع مرغوب آن که چینی است طی کرده است. این صنعت در ایران نیز از جایگاه ویژهای برخوردار بوده است که آثار هنرمندان قدیمی موجود و صنعتگران مبادرت به ساخت قطعات ظریف و زیبایی کرده اند.
صنعت چینی سازی صنعت بسیار ظریف و دقیق است علاوه بر علم و تکنولوژی نیاز به افراد، کارگران، کارفرمایانی را دارد که علاوه بر بهره وری بالا، دقت و فرهنگ بالا را نیز داشته باشند.
نیاز داخل کشور در سالهای قبل از انقلاب اسلامی ایران معادل 30 هزار تن چینی در سال بوده است که به کشور وارد میشد و فقط مقدار کمی توسط چند کارخانه داخلی تولید میشده است.
صنعت چینی و سرامیک در جهان و ایران
این علم عبارتست از علم شناخت ، ساخت و کاربرد اشیاء جامدی که اجزاء اصلی تشکیل دهنده آنها مواد معدنی غیر فلزی می باشد و اولین دگرگونی مهم در این صنعت اختراع چرخ سفالگری است . محققین و باستان شناسان اختراع چرخ سفالگری را تقریباً در حدود هزاره پنجم پیش از میلاد می دانند . بسیاری از مراجع ساکن در جهان ، ساکنان فلات مرکزی ایران را اولین مخترعین چرخ سفالگری معرفی می نمایند .
در حدود هزاره سوم پیش از میلاد ، مصریان از چرخ کوزه گری استفاده می نمودند و در درخشانترین دوران تمدن یونان ، در عصر پریکلس (قرون پنجم و چهارم پیش از میلاد ) تزئینات زیبا و مشهور سفالهای یونانی آغز می گردد ولی این شکوه دیری نپائید ، به نحوی که هنگام میلاد مسیح اثری از این شکوه و جلال به چشم نمی خورد . اما در گوشه دیگری از جهان یعنی در چین ، سفالگری بیشتر از هر مکان دیگری پیشرفت نموده بود. زیرا چینی ها از همان دوران نو سنگی برتری خود را در این صنعت به نمایش گذاردند و حرارت کوره های آنها در دوران باستان تا حدود 1200 درجه سانتیگراد می رسیده است.
در حالی که در دیگر مراکز سفالگری اروپا و آسیا حرارت کوره ها بیشتر از 800 تا 900 درجه سانتیگراد نبوده است. در حفاری های انجام شده در این کشور ظروف استونور بسیار مرغوب سفید رنگ متعلق به 1400 سال پیش از میلاد مسیح بدست آمده است. اولین قطعات سرامیک که در ایران بدست آمده است سفالهای متعلق به هزاره ششم قبل از میلاد مسیح می باشد . این سفالها در منطقه تپه پنج دره واقع در غرب کرمانشاه در استان باختران و نیز در غاری به نام غار کمربند در نزدیکی بهشهر در استان مازندران کشف گردیده اند .
در حدود هزاره پنجم قبل از میلاد مراکز متعددی در ایران، انواع ظروف سفالین را می ساخته اند. به عنوان مثال می توان از تپه حصار دامغان ، تپه های حسنلو ، حاجی فیروز ، تپه پیتسالی و نیز مناطقی در نزدیکی آذربایجان غربی و بسیاری مناطق دیگر ایران نام برد. به طور کلی لعاب در حدود هزار سال قبل از میلاد در ایران شناخته شده بود ولی عمومیت نداشت . سطح آجرهای معبد جغاذنبیل با لعاب پوشانده شده است. علاوه بر این مورد ، بعضی از سفالهای شوش و نیز سفالهای زیویه کردستان دارای لعاب رقیقی به رنگهای فیروزه ای روشن و قهوه ای سفید و سیاه است.
قرن ششم و هفتم هجری یعنی دوازدهم و سیزدهم میلادی دوران شکوفائی صنعت سرامیک در ایران می باشد. در این دوران انواع ظروف زرین فام و بدنه های فریتی که از انواع پرسلان می باشد و ظروف مینائی که روی لعاب آنها ، با لعاب هایی با نقطه ذوب پائین تر نقاشی شده است دیده می شود . ظروف سفالین با لعاب یک رنگ آبی ، سبز و یا لاجوردی و فیروزه ای از دیگر انواع ظروف این دوره می باشند که در دوره های قبل نیز حتی پیش از اسلام ساخته می شده است.
کاشان در دوره دوم ( بعد از اسلام ) مرکز ساخت کاشی های بسیار زیبای زرین فام بوده و به همین دلیل نیز نام کاشی در فارسی از نام این شهر منسوب به کاشان گرفته شده است. در دوران صفویه صنعت سرامیک رشد و بالندگی ویژه ای داشته و انواع ظروف آبی و سفید تولید و به کشورهای اروپایی صادر می شده است . ساخت انواع ظروف زرین فام و پرسلان نرم ایرانی معروف به ظروف گمبرون gombroon ware نیز در این دوره بوده است. نام گمبرون نامی است که اروپائیان به این نوع پروسلان اطلاق نموده اند. چرا که این ظروف در دوران صفویه به وسیله هلندی ها و کمپانی هند شرقی از بندر گمبرون ( بندر
عباس ) به اروپا صادر می شده است.
کاشی هفت رنگ روی دیوارهای مسجد شاه و مسجد شیخ لطف ا… در اصفهان نیز از دیگر تولیدات صنعت سرامیک دوران صفویه می باشد . چینی که نیز از صنایع زبر مجموعه صنعت سرامیک جهان و ایران می باشد، همان گونه که اشاره شد قدمت بسیار زیادی در صنعت ایران داشته است. به طور کلی کلمه چینی در زبان فارسی سابقاً به معنی کلیه ظروف صادر شد ه از کشور چین بکار رفته است .
کلمه china در انگلیسی نیز کم و بیش به همین مفهوم اشاره شده است. در زبان انگلیسی مخفف china ware که بیان کلی و پر ابهام بوده به کلیه ظروفی که از کشور چین و دیگر کشورهای شرقی مثل ایران به اروپا صادر می شده اند، اطلاق می گردیده است. ( لازم به توضیح است که منظور ایران در دوران صفویه در خلال قرون هفده و هجده میلادی ) .
کلمه پرسلان ( porcelain) گرفته شده از پرسلا نام یک نوع حلزون در دریای مدیترانه می باشد که صدف آن سفید و نیمه شفاف است . مارکوپولو در قرن سیزدهم برای اولین بار از این کلمه جهت نامیدن ظروف چینی استفاده نمود. حال باید دید که امروزه از نظر صنعت سرامیک جهان تعریف چینی و پرسلان چیست و آیا به طور کلی تفاوتی بین چینی و پرسلان وجود دارد یا خیر؟
در آمریکا بر اساس استاندارد c242) m.t.s.a) چینی ، فرآورده سرامیک متراکم و سفید اعم از لعابدار و بدون لعابی است که برای مصارف غیر فنی مورد استفاده قرار می گیرد. ( برای مثال ظروف غذاخوری و غیره ) در حالیکه طبق تعریف رسمی رایج اروپا پرسلان فرآورده سرامیک متراکم و سفید اعم از لعابدار و بدون لعاب است که برای مصارف تکنیکی کاربرد دارد و در بریتانیا بر اساس تعاریف فنی ( 963 diddi ) کلمه پرسلان به معنی انواع ظروف و قطعات soft و یا hard porcelain است .
تاریخچه ظروف چینی در ایران
سابقه تولید ظروف چینی بصورت صنعتی در کشور ایران حدود 30 الی 35 سال می باشد .درسالهای پیش از انقلاب واحدهای چینی البرز ، پارس ، گیلان ، قصاعی و کابن احداث و با ظرفیت تقریبی 5180 تن در سال شروع به کار نمودند و از جمله کارخانجات قدیمی این ر شته از صنعت می باشند . نیاز کشور تا قبل از سال 1360 حدودا ” 30000 تن چینی در سال بود ه و نیاز کشور از طریق واردات تامین می گردیده است . از اواخر سال 1360 ورود چینی آلات خارجی به کشور ایران ممنوع گردید و بواسطه کم شدن واردات وقیمت بالای محصولات خارجی ، واحدهای جدید احداث وراه اندازی گردید.
کالای جایگزین ظروف چینی
در رابطه با سرو اغذیه می توان کالاهای جایگزین را همچون گذشته ظروف فلزی، شیشه ای، ملامین، یکبارمصرف و … دانست. در برخی موارد دیگر پیتزا فروشی ها و سلف سرویس ادارات و دانشگاه ها، میهمانی های خانگی پای ظروف یکبارمصرف باز شده است و بسیاری ترجیح می دهند هنگام پخش غذای نذری و در مراسمی چون جشن تولدهای کودکانه دردسر شستشوی ظرف را به کلی از برنامه حذف کنند و از بشقاب و لیوانهای رنگارنگ پلاستیکی استفاده کنند.
کشورهای عمده تولیدکننده و مصرف کننده ظروف چینی
ظروف غذاخوری در سرو و نگهداری مواد غذایی بکار می رود و در ضمن فرآیند تولید محصول پیچیده نبوده و بسیار آسان می باشد .به همین دلیل تجار تمایلی به واردات این محصول نداشته و کلا تبادلات جهانی آن از رونق چندانی برخوردار نیست .به عبارت دیگر اکثر کشورها نیاز خود را از طریق تولیدکنندگان داخلی تامین می کنند.
معرفی ماشین آلات تولید ظروف چینی
-
آسیابها
- آسیاب بالمیل پیوسته خشک و تر در ظرفیت های مختلف ولاینرهای مختلف
- آسیاب بالمیل ناپیوسته از 500 Lit 43000 – Lit
-
کلاسیفایر ها
- توربو کلاسیفایر با مدل های مختلف تا دانه بندی 425 مش
- سپراتور میکرو و ونتو پلاکس تا دانه بندی 425 مش
- خشک کن های دوار مستقیم و غیر مستقیم
- کوره های اکسید روی و کوره های کلسیناسیون
- فن های سانتریفیوژ با دبی و فشارهای مختلف
-
سیستم های غبارگیر
- فیلتر کیسه ای جت پالس
- فیلتر تر ونتوری
-
سیستم های انتقال مواد
- انواع تسمه نقاله با عرض های متفاوت از 400 الی 1200 میلی متر و شاسی ساخته شده از ورق، قوطی با مقطع V و تخت
- بالابر قاشقکی در مدل های متفاوت متناسب با ظرفیت مورد نیاز از نوع تسمه لاستیکی ، برزنتی و زنجیری
- حلزونی با قطر های متفاوت از نوع لوله ای و مدل U
- انواع همزن های دور سریع ( بلانجر ) و دور کند برای همزدن دوغاب و لعاب
- انواع میکسر جهت همزدن پودرهای جامد و مایع
- انواع مخازن فولادی و استیل جهت ذخیره مواد
- انواع سنگ شکن های فکی ، چکشی ، مخروطی
- انواع سرندهای تخت و دورانی
- انواع فیدر جهت تغذیه خاك و سنگ شامل فیدرهای شاتونی ، ویبره ، زنجیری و تسمه ای
سرمایه مورد نیاز احداث واحد تولید ظروف چینی
شرایط سرمایهگذاری در صنعت چینی کشور کمی متفاوت از سایر بازارهاست بهطوریکه برای ورود به جرگه تولیدکنندگان این بخش نیازی به احداث و راهاندازی کارخانه جدیدی ندارید. وجود ۱۳ کارخانه تعطیل شده در این صنعت که به گفته دبیر انجمن صنایع چینی ایران با سطوح مختلف تولید و تکنولوژی، تنوع لازم را برای شروع سرمایهگذاری دارند این امکان را در اختیار سرمایهگذاران قرار میدهد که با خرید یکی از این کارخانهها کار خود را آغاز کنند.
با توجه به امکانات و ظرفیتهای مختلف برای خرید یک کارخانه آماده لااقل باید سرمایهای حدود ۴۰ میلیارد تومان در اختیار داشته باشید، این مبلغ برای خرید یک کارخانه باظرفیت دو هزار تن در سال و با تکنولوژی متوسط است اما اگر بخواهید کارخانهای با ظرفیت هشت هزار تن در سال و تکنولوژی بالا داشته باشید باید ۱۰۰ میلیاردی هزینه کنید. تقریبا با همین مبالغ یا حتی سرمایهای بیش از این میتوانید اقدام به ساخت و راهاندازی یک کارخانه جدید کنید، در آن صورت شما با یک تاخیر دو تا سه ساله صاحب همان کارخانهای میشوید که اکنون میتوانید در اختیار داشته باشید. یک مزیت دیگر خرید کارخانههای موجود این است که با این کار سه سال زودتر وارد بازار خواهید شد.
نگران خوشنامی یا بدنامی برندهای تعطیل شده هم نباشید چون با یک ثبت برند ساده میتوانید در کارخانه خودتان و با برندی که خودتان دوست دارید تولید را آغاز کنید. نکته مهم این است که تولید با ظرفیتهای پایین در این صنعت بهصرفه نیست بنابراین خرید کارخانههایی با ظرفیت بالاتر اقتصادیتر است.
توصیه ما خرید کارخانههای موجود است اما باید توجه داشته باشید که فروش در شرایط فعلی بازار حرف اول و آخر را میزند. توجه به مباحث بازاریابی و تحقیقات بازار و تحلیل مناسب مشتریان بالقوه و توان تبدیل تمام این ظرفیتها به فعلیت از الزامات شروع کار در این صنعت است.
بنابراین به هیچ وجه توصیه نمیکنیم بدون تجربه و شناخت کافی وارد بازار شوید. برندسازی، بازاریابی و فروش سه عامل کلیدی برای ورود به صنایع چینی در حال حاضر است. توجه داشته باشید که هر هزار تن تولید در این صنعت برای ۱۰۰ نفر اشتغال ایجاد خواهد کرد بنابراین شروع به کار مجدد کارخانههای موجود میتواند اشتغالزایی مناسبی به دنبال داشته باشد.
شرایط بازار و سود تولید ظروف چینی در ایران
درحالحاضرکل تولیدات صنایع چینی کشور ۶۰ هزار تن است که از این مقدار حدود ۲۰درصد آن در بازارهای صادراتی به فروش میرود. این درحالی است که ظرفیت تولید فعلی کشور در این صنعت با احتساب کارخانههای تعطیل شده بیش از ۱۲۰ هزار تن در سال است. این امر حاکی از آن است که در تحلیل شرایط حاکم بر این صنعت توجه به بازار مهمترین عامل موفقیت یا شکست در کار است. بنابراین کسی که قصد ورود به بازار و سرمایهگذاری در صنعت چینی را دارد نیازی به احداث کارخانه جدید ندارد و میتواند با خرید یکی از کارخانه های موجود اقدام به تولید کرده و به سود آوری در این بازار برسد.
با وجود شرایط نامناسب حاکم بر بازار که روزبهروز هم بدتر میشود باید چارهای در جهت افزایش تقاضای بازار اندیشید. وقتی کارخانهای که در سال ۸۴ با بهرهگیری از تکنولوژی روز راهاندازی شده درحالحاضر به تعطیلی کشیده شده، در رابطه با وضعیت بازار چیزی نمیتوان گفت که سرمایهگذاران را به سرمایهگذاری در این بخش ترغیب کند . دادرس میگوید: با وجود بازار نامناسب و افت تقاضا در سالهای اخیر هستند تولیدکنندگانی که در بازار موفق عمل میکنند. بنابراین سرمایهگذاران زیاد نگران نباشند زیرا اگر با پشتوانه مالی مناسب و اصولی وارد بازار شوند، میتوانند موفق عمل کنند. وی میافزاید: توجه به بازارهای صادراتی و کیفیت محصولات تولیدی از مهمترین عوامل موفقیت در بازار است.
درحال حاضر بازارهای صادراتی که در اختیار تولید کنندگان صنایع چینی ایران است بیشتر شامل کشورهای همسایه نظیر افغانستان، عراق و کشورهای حاشیه خلیج فارس میشود اما میتوان با برنامهریزی مناسب فرصتهای جدیدی در این زمینه به وجود آورد. از این حیث توجه به بازارهای اروپایی یک نکته مثبت برای سرمایهگذاران جدید است. دبیر انجمن چینی ایران در رابطه با سود احتمالی سرمایهگذاری در این بخش میگوید: اگر سرمایهگذاران با دانش فنی مناسب و شناخت کافی از بازار اقدام به تولید کنند میتوانند توقع سود ۲۰ تا ۳۰ درصدی را داشته باشند.
برای شروع کار در این صنعت باید به اندازه کافی سرمایه در گردش داشته باشید چون تا ۱۰ ماه اول کار نمیتوانید روی درآمدهای حاصل از کالاهای فرخته شده حسابی باز کنید، بنابراین اگر سرمایه کافی نداشته باشید در تامین مواد اولیه دچار مشکل خواهید شد و از همان ابتدا قافیه را باختهاید. دبیر انجمن صنایع چینی ایران میگوید: شناخت سلیقه مردم برای پوشش تمام سلیقه های بازار میتواند تا حد زیادی در افزایش فروش و سود آوری سرمایهگذاران موثر باشد.