مقدمه ای بر پرورش عقرب
خداوند سم عقرب را برای دفاع و کشتن دشمنان خلق کرده است، جالب اینجاست که تمامی گونه‌های عقربها سم ندارند و تنها ۲۵ گونه از عقربها شناسایی شده‌اند که سم آنها برای انسان‌ها کشنده به حساب می‌آید.
پروتئینی که در سم عقرب پیدا میشود را برای افرادی که از ورم مفاصل رنج می‌برند استفاده میکنند. از طرف دیگر از این پروتئین در درمان فلج چندگانه و عارضه‌های روده‌ای نیز استفاده میشود تا با قیمت بیش از ده میلیون دلاری خود برای هر لیتر لقب گرانترین مایع دنیا را به خود اختصاص دهد.
پرورش دهندگان عقرب باید با ویژگیهای زیستی و رفتاری این جانور به خوبی آشنا و آگاه شوند تا بتوانند از این جانور بهرمندی مناسب داشته باشند در ضمن تا حد امکان کمترین میزان آسیب را به آن وارد کنند.
همچنین برای زهرگیری از عقرب امکانات، تکنولوژی و افراد متخصص نیاز است چون میزان سم این موجودات بسیار اندک است و بر اساس گزارش در گونه های ایرانی شایع در کشور به طور متوسط از هر نمونه کژدم 1 تا 2 صدم میلی گرم زهر خشک با روش الکتروشوک بدست می آید.
برخی از كاربردهاي سم عقرب
همان طور كه برخي دانشمندان براي شناسايي و بررسي پپتيدهاي سمي در نيش عقرب تحقيق مي كنند، ديگر محققان، در جستجوي راه هايي براي استفاده از اين سموم در جهت خدمت بيشتر به بشر هستند.
برای خرید طرح توجیهی پرورش،تکثیر و سم گیری از عقرب (آپدیت آبان 97) کلیک کنید.برای خرید پکیج آموزشی تکثیر و پرورش عقرب کلیک کنید.
يكي از موثرترين كاربردهاي سم عقرب در جهت نابودي حشرات و آفات در بخش كشاورزي است. اين امر منجر به كاهش استفاده از مواد شيميايي در روش هاي سنتي مي شود كه براحتي مي تواند به حفظ محيط زيست و تعادل اكوسيستم و پايداري حيات كمك كند.
از سوي ديگر مطالعات نشان داد اين سم در طبيعت تجزيه خواهد شد، بنابر اين منجر به تغيير ساختار آب و خاك نشده و نمي تواند به بدن حيوانات و انسان ها راه يابد.
تحقيقات نشان داد اين سم به عنوان يك آفت كش پتانسيل بالايي دارد. هر تركيب سمي پپتيدي درون زهر داراي ميليون ها سال تجربه براي نابودي حشراتي خاص بوده و ممكن است آن زهر براي انسان بي خطر باشد، چرا كه براي نابودي يك حشره خاص در طبيعت سازگار شده است.
از اين رو دانشمندان با رمزگشايي اين سموم توانستند برخي نسخه هايي را بسازند كه مانند نمونه اصل عمل كند، اما هنوز چالش هاي فراواني در رابطه با توزيع اين سموم ميان گياهان و شناخت بيشتر كاربردهاي اين سموم در بخش كشاورزي وجود دارد.
قدرت شفابخشي سم عقرب
موجود در نيش عقرب مي تواند به سلامت افراد و بهبود زخم آنها كمك كند. بعضي از سم هاي توليد شده توسط عقرب تنها روي سلول هاي پستانداران موثر است كه احتمالا نوعي مكانيسم دفاعي بوده و مي تواند روي انسان نيز موثر باشد.
بررسي ها نشان مي دهد، اين سم مي تواند تركيبات سمي سلول ها را از بين ببرد. به اين ترتيب پپتيدي كه از زهر عقرب استخراج مي شود، براي هدف گيري، درمان و مهار سلول هاي سرطاني قابل استفاده است.
پژوهشگران اعلام كردند همچنين سم عقرب مي تواند جايگزين مناسبي براي داروهاي مسكن قوي به منظور كاهش درد بيماران باشد، تحقيقات دانشمندان درخصوص شيوه هاي نوين ابداع داروهاي مسكن جديد با منشأ تركيبات طبيعي، نشان داد مواد سمي پپتيدي موجود در سم نيش عقرب، در دستگاه عصبي و ماهيچه اي واكنش نشان مي دهد.
هم اكنون محققان در حال بررسي نحوه تعامل سم عقرب در سطح مولكولي هستند و مي كوشند از اين طريق مسكن هايي ابداع كنند كه همانند تركيبات طبيعي سم عقرب عمل مي كنند.
هدف از اين تحقيقات توليد داروهايي با منشأ طبيعي و بدون استفاده از تركيبات مصنوعي به منظور كاهش عوارض جانبي آنها در ميان بيماران است كه نيش عقرب براي ساخت اين تركيبات داراي پتانسيل بالايي بوده، اما هنوز بسيار ناشناخته است
گونه‌های مناسب برای فارم پرورش عقرب
در میان عقرب ها نوعی عقرب قرمز هندی کشنده‌ترین گونه میباشد که میزان کشندگی آن در ایالت‌های هند بین ۴۰ تا ۳۰ درصد گزارش شده‌است.
کژدم گونه‌های زیادی دارد که در ایران دو گونه ایرانوس و خوزستانوس در ایران کشف و نام عقرب ایرانی به ثبت رسیده‌اند.در ایران سه گونه کژدم خطرناک وجود دارد که گزارش‌هایی از مرگ براثر گزش آنها وجود دارد:
- همی سکورپیوس لپتوروس : عقربی زرد رنگ و کوچک است. نرها دمی بلند دارند. این عقرب در نواحی جنوبی و جنوب غربی بسیار فراوان است و در خوزستان به آن «گادیم» می‌گویند.
- کمپسوبوتوس ماتهیزنی : دارای اندازه‌ای بسیار کوچک و بدنی باریک به رنگ زرد یا آجری است. این گونه هم در نواحی جنوبی به ویژه در خوزستان فراوان است. سم این دو گونه عقرب می‌تواند گلبول‌های قرمز خون را تخریب کند.
- آندرکتونوس کراسیکودا : جثه‌ای درشت‌تر از دو گونه قبلی دارد و رنگ آن سیاه یا قهوه‌ای تیره‌است. این گونه در بیشتر نقاط ایران پراکندگی دارد.
سرفصل های طرح توجیهی و امکانسنجی پرورش عقرب را میتوانید از این لینک دانلود کنید.(کلیک کنید)
شرايط زيستي و عوامل بيماري زا در عقرب
نوزادها پس از تولد و گذراندن مراحل ابتدايي رشد خود در پشت مادر، با فاصله ي کمي از يکديگر، به زندگي ادامه مي دهند.اين امر نشانه ي کم تحرکي آنهاست،نه به علت وجود غريزه ي اجتماعي.در دوران بلوغ نيز در نزديکي محل زندگي خود به شکار مي روند.
عقرب ها شب زي هستند.روزها را در مکان هاي امن، از قبيل شکاف ديوارها،زير سنگ ها، لاي خاشاک و پوست درختان و برگ ها، زير حصير و خرده چوب ها (نوع حفار در حفره)به سر مي برند و با تاريک شده هوا، از مکان امن خود براي شکارخارج مي شوند.
در طبيعت، اکثراً به تنهايي زندگي مي کنند، با وجود اين،گاهي چند عقرب از يک نوع يا انواع مختلف در زير يک سنگ ديده شده است.عقرب ها علاوه بر دشت در مناطق کوهستاني هم ديده مي شوند.وجود آنها را تا ارتفاع ۳۰۰۰ متري از سطح دريا گزارش کرده اند.
[aparat id=”lazn6″]نحوه آماده سازی عقرب ها بعد از صید و یا ورود به فارم پرورش
عقربها را بعد از ورود (خرید یا صید) همه را در یک تشت خشک با عمق بیست سانت با خار و خاشاک و خاک و هر موادی که به آنها چسبیده میریزیم و بعد گونه به گونه جدا کرده و داخل تشتهای کوچکتر با همان عمق البته بدون خاک و خار و خاشاک ریخته و بعد عقرب ها را به عنوان مثال سی عدد سی عدد در یک پارچ دهان گشاد شیش ای میریزیم .
سپس با آب ولرم دمای بین 21 تا 28 درجه و در اتاق و دارای دمای بیست تا بیست و پنج درجه و به دور از باد کولر و باد مستقیم و حتما آب مورد استفاده تصفیه شده باشد عقربا را هفت هشت بار با پنس داخل این پارچ هم میزنیم تا الودگی و خاک از بدنشان جدا شده و بعد عقربها را در الک ریخته و با آب پارچ به یکباره میریزیم در داخل الک و در زیر الک یک سطل گذاشته تا آب خارج شده از الک داخل این سطل بریزد.
در مرحله بعد عقربها را که در حال تقلا هستند تا از هم جدا شوند را با دو سه ضربه به لبه تشت دیگری ،ریخته و در تشت (خشک) سوم، این تشت را پر است از روزنامه و کاغذهای تکته تکه شده و ریز شده کرده و عقرب ها را داخل این تشت ریخته تا رطوبت و خیسی عقرب ها را بگیرد. به همین روش میتوانید عقربها را شسته و خشک کنید.
روش های سم گیری از عقرب
روشهای استخراج زهر عقرب متفاوت بوده که دو روش عمده آن روش شوک الکتریک و روش سایش غدد می باشد. تجربه نشان داده که روش اول مناسب تر بوده و پروتئین های بزرگی همچون موکوها کمتر در زهر ترشح می شوند.
-
روش شوک الکتریک
برای اینکار عقرب زنده را با دو پنس مناسب از ناحیه سر و دم مهار و نیش جانور را وارد ظرف شیشهای کوچک می کنند، دو سر الکترود دستگاه الکتروشوک را برای لحظه ای در طرفین غده سمی قرار میدهند.
در اثر عمل انقباض عضلات وابسته، سم خالص داخل ظرف پاشیده میشود. ترشحات اولیه سم، زلال و شفاف است ولی بتدریج کدر و چسبناک میشود. در این حالت سم با مخاط مخلوط شده است.
-
روش سایش غدد
در این روش از بند انتهایی دم عقرب که غده سمی نامیده می شود استفاده می کنند. (دم عقرب ها شامل 5 بند می باشد)
برای سم گیری ابتدا غده سمی را از محل اتصال با آخرین بند دم(بند پنجم) قطع می کنند و آن را شستشو می دهند سپس در دستگاههای خشک کننده حدود یک ماه قرار می گیرد تا به طور کامل خشک شود ، پس از آن غده ها را در هاونهای بلورین می کوبند تا خرد شوند سپس با آب مقطر حل می کنند . محلول بدست آمده را در سانتریفوژ قرار می دهند تا مایع محتوی سم جدا شود.
ولتاژ مناسب برای سم گیری از عقرب
مقدار ولتاژ و فرکانس لازم برای تحریک الکتریکی بسته به نوع عقرب متفاوت است. معمولاً ولتاژهای 6 تا 10 ولت قادر است سم خالص به صورت شفاف بدست بدهد. در ولتاژهای بالاتر، امکان ترشح مخاط افزایش مییابد.
نگهداری از سم حاصله
سم حاصل از هریک از دو روش را میتوان در حالت انجماد و خلاء خشک کرده و بصورت پودر درآورد. از دیسیکاتور نیز برای خشک کردن محلول سم میتوان استفاده کرد. در این حالت سم خشک شده بصورت کریستال درمی آید.
سم های حاصل در شیشه های دربسته و در محلی خشک و تاریک نگهداری میشود. 2 الی 4 درجه سانتیگراد، درجه حرارت مناسبی برای نگهداری طولانی سم است. سمگیری باید از گونه و در صورت امکان از زیرگونه های یکسان، که همگی متعلق به یک جمعیت و یک ناحیه باشند انجام شود.
سم عقرب، ماده ای است پروتئینی، در حالت تازگی و خلوص، شفاف و بیرنگ و با PH برابر خنثی تا قلیایی است. پودر آن سفید تا کرم روشن و کریستال آن زرد رنگ است.
فراکشنهای سمی (Toxic) سم عقرب را میتوان با استفاده از روشهای الکتروفورز، کروماتوگرافی و همچنین فیلتراسیون روی ژل سفادکس از سم عقرب جدا کرد.وسیع ترین تکنیک مورد استفاده برای خالص سازی توکسینهای سم عقرب شامل استخراج محلول سم خام در طی انحلال در آب و سانتریفوژ کردن و به دنبال آن کروماتوگرافی ستونی است.
توکسینها پلی پپتیدهای بازی هستند بنابراین یک رزین تعویض کننده کاتوینی مانند کربوکسی متیل سلولز برای مرحله دوم خالص سازی مناسب و کافی به نظر میرسد ولی معمولاً یک مرحله سوم کروماتوگرافی برای اینکه توکسینها در شکل هموژن بدست آیند، لازم میشود.
شرایط سم گیری و نگه داری سم
- زهر مایع زیر نیم ساعت فاسد می شود.
- دمای اتاق در هنگام زهرگیری باید چهار درجه باشد وبعد از زهرگیری باید در فریزر مخصوص آزمایشگاهی نگهداری شود.
- در دمای منفی هشتاد زهر به مدت زیاد تری ماندگار هست.البته باید پدیده شکست پروتئین رو هم کامل اطلاع داشته باشیم و اعمال کنیم.
- سم خشک دوسال ماندگاری دارد.
- دمای نگهداری سم خشک C°+۴
- دمای نگهداری سم مایع ۸۰-C°
- دمای انتقال سم مایع ۲۰-C°
میزان تولید سم عقرب در واحدهای پرورش عقرب
از هر ۱۵۰ هزار عدد عقرب به طور میانگین ۲۵ گرم سم خشک عقرب تولید میگردد، که قیمت هر گرم آن در بازارهای جهانی ۷۰ میلیون تومان میباشد. بعبارتی از پرورش و سم گیری ۱۵۰ هزار عقرب میتوان ۱.۷ میلیارد تومان فروش داشت.
از هر هزار عقرب حدود یک گرم سم مایع و از هر 5 هزار عقرب یک گرم سم خشک به دست می آید.
فصل خرید عقرب مهرماه تا فروردین‌ماه است که در حال حاضر توسط صیادان انجام میشود و به موسسات وابسته میفروشند. این موسسات عقربها را پس از خریداری براساس گونه جداسازی و با استفاده از دستگاه شوک الکتریکی سمگیری می‌شوند. این سم‌ها که ابتدا مایع است با استفاده از دستگاه دیگری به سم خشک تبدیل میشود و طی یک پروتکل خاص در ساخت آنتی‌ژن استفاده میشود.
[aparat id=”7iPlw”]برخی از اطلاعات کاربردی برای پرورش عقرب و نگه داری آنها
چگونه درون محفظه را جهت پرورش عقرب آماده سازی و شبیه سازی کنیم:(مناسب برای پرورش دهندگان خانگی)
بسته به گونه ای است که شما قصد پرورش عقرب و نگهداری آن را دارید. توصیه میکنیم برای عمر بیشتر از محیطی که عقرب را در آن پیدا کردید جهت شبیه سازی تقلید کنید.
توجه:در محیط فارم پرورش عقرب بیماریهایی مانند قارچ وکپک یکی از آفات مهم به شمار میرود، رطوبت و گرمای موجود در فارم محیط مناسبی برای رشد باکتری ها و قارچ ها میباشد، بهتر است روزانه محیط زندگی عقرب ها را چک کرده و مولد های مرده و فضولات ومواد اضافی را خارج کنید.
راه هایی جهت کم کردن هم نوع خواری در محیط فارم پرورش عقرب
- غذادهی،و آب را به طور مرتب انجام دهید.
- سعی کنید تعداد مولدین در باکس ها کمتر باشند.
- برای باکس سنگها شکسته سفال چوب یا هرچیزی که مولدین بتوانندزیر آنها پنهان بشوند.این کار به آنها ارامش بیشتری میدهد کما اینکه برای خود احساس مالکیت و داشتن قلمرو میکنند.
- سعی کنید مولدین از نظر جثه و اندازه در یک سطح باشند.
- نیازی نیست که جنس ماده در تمام طول سال درکنار نرها قراربگیرند، فصل جفت گیری کفایت میکند.
تعداد عقرب ها در یک باکس
تعداد در یک باکس جهت پرورش عقرب بستگی به گونه دارد برای مثال در یک باکس پلاستیکی 50 در 40 سانتیمتر به شرح زیر می باشد:
- گونه مزوبوتوس حدود 50 عدد را می توان در یک باکس پرورش دهید.
- گونه گاردیوم و کراسیکودا حدود 30 عدد را می توان در یک باکس پرورش دهید.
توجه: اگربتوانید در محیط فارم پرورش عقرب از تصفیه کننده هوا استفاده کنید جهت کپک زدایی و قارچ زدایی هوا موثر است و بهتر است فارم پرورش عقرب به گونه ای ساخته شود تا هوا قابل رد و بدل شدن باشد.
به یاد داشته باشید که قبل از ورود مولد جدید به فارم حتما قرنطینه شود به مدتی معین فضا سازی، سکوت نور ودما و رطوبت مناسب مواردی هستند که در آرامش عقرب ها تاثیر گذار هستند.
به عنوان مثال، عقرب هایی که میان شکاف و زیر سنگ پیدا کرده اید جهت آماده سازی محفظه آن هم باید از سنگ استفاده کنید.
لیست تجهیزات مورد نیاز جهت پرورش عقرب و سم گیری
- محفظه ی نگهداری پلاستیکی باکس
- آکواریوم زایشگاه
- مینی ترازوی دیجیتالی
- ph متر
- چراغ قوه uv
- دما و رطوبت سنج
- دستگاه دیسیکاتور
- پنس بلند
- الکترو شوک قابل تنظیم
- ماسه مرغوب
- لوله آزمایشگاهی
- دستگاه فریز
- قفسه با ساخت توسط نبشی
- جعبه کمک های اولیه
- پلیت پلاستیکی 8 سانت
- پلیت شیشه ای 15 سانت
- اب پاش
- صندوق چرخ دار
- وسایل تنظیف وان و جارو و….
- کفپوش عرض 170
- دستگاه فریز درایر
- تانک ازت 3 لیتری
- ابزار الات کارگاهی
سوالات متداول
- متراژ مناسب برای پرورش 10 هزار عدد عقرب چقدر است؟
حدودا یک اتاق 3 در 4 قفسه بندی شده
- از چه تعداد عقرب می توان یک گرم سم مایع و یک گرم سم خشک تولید کرد؟
بستگی به گونه ای که پرورش می دهید دارد اما از هر هزار عدد عقرب حدودا یک گرم مایع و هر 10 گرم مایع یک گرم خشک تولید می شود.
- سم مایع و خشک در چه دمایی نگه داری می شود؟
10 روز اول را می توان در دمای -20 نگه داری کرده و بعد از 10 روز در دمای -80 به مدت 6 ما میتوان نگه داری کرد و بعد از 6 ماه سم فاسد می شود.
- آیا با منبع تغذیه می توان اقدام به سم گیری کنیم؟
خیر.سم گیری با منبع تغذیه کیفیت سم را پایین می آورد.حتما بایستی با الکتروشوک اقدام به سم گیری کنیم.
- آیا عقرب را می توان در همه نقاط ایران پرورش داد؟
بله به شرط آنکه زیستگاه عقرب را (از قبیل دما،رطوبت،خانه و…) شبیه سازی کنیم.
- مجوزات مربوط به فارم پرورش عقرب را از کدام ارگان می توان اخذ نمود؟
پرورش عقرب اداره محیط زیست،صادرات سم صنعت معدن تجارت و سم گیری غذا و دارو
- حداقل ظرفیت برای شروع کار چقدر است؟
10 هزار عقرب.
- هر عقرب چه تعداد زایش دارد؟
بستگی به گونه دارد بین 7 الی 30 عدد.
- گونه هایی که سم با ارزشی دارند کدام اند؟
گادیوم،هوتنتوتا سالسی،مزوبوتوس و کراسیکودا
- کدام گونه تلفات کمتر و مقاومت بیشتری دارد؟
گونه مزوبوتوس.
اگر سوالی دارید در قسمت کامنت (پایین صفحه) با کارشناسان ایـ توجیهی مطرح کنید و در کوتاهترین زمان پاسخ سوالتان را دریافت کنید…
جستجوی کاربران برای این مطلب:
- پرورش عقرب
