معرفی رنگ خوراکی
رنگ خوراکی یا رنگ‌آمیزی غذا (افزودنی رنگی)، به رنگدانه‌ها و یا موادی اطلاق می‌شوند که در صورت افزودنشان به غذا یا نوشیدنی باعث انتقال رنگ به آن ها می‌گردند. این مواد در اشکال مختلف مایع، پودر، ژل و خمیر یافت می‌شوند. رنگهای خوراکی هم در تولید مواد غذایی تجاری و هم در آشپزی و پخت‌وپز خانگی مورد استفاده قرار می‌گیرند. با توجه به میزان ایمنی و به‌طور کلی در دسترس بودن، رنگ های خوراکی در مصارف غیر خوراکی متنوعی از قبیل لوازم آرایشی، داروسازی، صنایع دستی و تجهیزات پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
انواع رنگ های خوراکی
رنگدانههای موجود در ماده‌ی غذایی به 3 دسته تقسیم می‌شوند:
- طبیعی: دارای 3 منشاء گیاهی،حیوانی و یا معدنی می‌باشند.
- رنگهای گیاهی نظیر: کلروفیل، آنتوسیانین، تانن، فلاوونوئید،کاروتنوئید، بتالین و…
- رنگهای حیوانی نظیر: کوشینیل که از نوعی حشره به دست می‌آید.
- رنگهای معدنی نظیر: دیاکسید تیتانیوم که در پوشش برخی آدامس‌ها یا دراژه شکلاتی مورد استفاده قرار می‌دهند.
- مشابه طبیعی: گاهی استخراج از مواد غذایی دارای توجیه اقتصادی نمی‌باشد و یا آن که به مواد اولیه دسترسی وجود ندارد بنابراین ساختمان شیمیایی رنگدانههای طبیعی مورد شناسایی قرار گرفته متعاقباً در صنعت تولید می‌گردد. معمولا این نوع رنگها بیشترین کاربرد را در صنایع غذایی دارند.
- بدین ترتیب رنگدانه های مشابه طبیعی شکل می‌گیرند. نظیر بتاکاروتن در موادی مثل کره و مارگارین که در ایران در برخی از کارخانجات در ساخت ماکارونی به کار گرفته می‌شود.
- سنتتیک: رنگهای سنتزی مشابه طبیعی نداشته و در حقیقت ترکیبات شیمیایی هستند که در طبیعت وجود نداشته و با استفاده از روش‌های شیمیایی ساخته و سنتز می‌شوند.
موارد مصرف و کاربرد محصول
رنگ خوراکی طبیعی در صنایع غذایی برای رنگ‌آمیزی انواع محصولات غذایی مانند نوشیدنی‌ها، لبنیات، شیرینی‌جات، کیک و بیسکویت، بستنی و محصولات گوشتی استفاده می‌شود. همچنین، در صنایع آرایشی و بهداشتی برای رنگ‌آمیزی محصولاتی مانند کرم‌های آرایشی، رژ لب، لاک ناخن و شامپو استفاده می‌شود. در صنایع دارویی نیز برای رنگ‌آمیزی داروهای خوراکی و تزریقی استفاده می‌شود.
پیش نیازهای شروع
برای راه‌اندازی یک کارخانه رنگ خوراکی طبیعی، نیاز به موارد زیر است:
- محل مناسب: کارخانه باید در زمینی به مساحت حداقل 1000 متر مربع در منطقه‌ای صنعتی و دارای دسترسی مناسب به مواد اولیه و بازار فروش باشد.
- مجوزهای لازم: برای راه‌اندازی کارخانه رنگ خوراکی طبیعی، نیاز به اخذ مجوزهای زیر است:
- مجوز تأسیس از سازمان صنعت، معدن و تجارت
- مجوز بهره‌برداری از سازمان غذا و دارو
- مجوز بهداشت محیط از دانشگاه علوم پزشکی
- دانش فنی: برای تولید رنگ خوراکی طبیعی، نیاز به دانش فنی مناسب است. این دانش فنی را می‌توان از طریق شرکت‌های دانش‌بنیان، دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی مرتبط به‌دست آورد.
مجوزها
برای راه‌اندازی کارخانه رنگ خوراکی طبیعی، نیاز به اخذ مجوزهای زیر است:
- مجوز تأسیس: این مجوز توسط سازمان صنعت، معدن و تجارت صادر می‌شود. برای دریافت این مجوز، باید مدارکی مانند طرح توجیهی، مدارک هویتی و کارت پایان خدمت ارائه شود.
- مجوز بهره‌برداری: این مجوز توسط سازمان غذا و دارو صادر می‌شود. برای دریافت این مجوز، باید کارخانه مورد بازرسی قرار گیرد و تأیید شود که از نظر بهداشتی و ایمنی استانداردهای لازم را دارد.
- مجوز بهداشت محیط: این مجوز توسط دانشگاه علوم پزشکی صادر می‌شود. برای دریافت این مجوز، باید کارخانه مورد بازرسی قرار گیرد و تأیید شود که از نظر بهداشتی و ایمنی استانداردهای لازم را دارد.
دانش فنی
برای تولید رنگ خوراکی طبیعی، نیاز به دانش فنی مناسب است. این دانش فنی را می‌توان از طریق شرکت‌های دانش‌بنیان، دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی مرتبط به‌دست آورد.
براورد هزینه راه‌اندازی
هزینه راه‌اندازی کارخانه رنگ خوراکی طبیعی به عوامل مختلفی مانند ظرفیت تولید، نوع مواد اولیه و ماشین‌آلات مورد استفاده بستگی دارد. با این حال، به‌طور متوسط، هزینه راه‌اندازی یک کارخانه رنگ خوراکی طبیعی با ظرفیت تولید 10 تن در سال، حدود 15 میلیارد تومان است.
مواد اولیه مورد نیاز
مواد اولیه مورد نیاز برای تولید رنگ خوراکی طبیعی عبارت‌اند از:
- مواد طبیعی: مواد طبیعی مختلفی مانند میوه‌ها، سبزیجات، گیاهان دارویی و جلبک‌ها می‌توانند برای تولید رنگ خوراکی طبیعی استفاده شوند.
- مواد شیمیایی: در برخی موارد، از مواد شیمیایی نیز برای تولید رنگ خوراکی طبیعی استفاده می‌شود.
لیست ماشین‌آلات مورد نیاز
ماشین خردکن
ماشین خردکن برای خرد کردن مواد اولیه به اندازه کافی کوچک برای فرایند استخراج رنگ استفاده می‌شود. ماشین‌های خردکن مختلفی برای این کار وجود دارد که متداول‌ترین آنها عبارت‌اند از:
- ماشین خردکن چکشی: این ماشین‌ها با استفاده از چکش‌های بزرگ مواد اولیه را خرد می‌کنند.
- ماشین خردکن دوار: این ماشین‌ها با استفاده از یک تیغه دوار مواد اولیه را خرد می‌کنند.
- ماشین خردکن سلولی: این ماشین‌ها با استفاده از یک سری سلول‌های کوچک مواد اولیه را خرد می‌کنند.
ماشین استخراج رنگ
ماشین استخراج رنگ برای استخراج رنگ از مواد اولیه استفاده می‌شود. روش‌های مختلفی برای استخراج رنگ وجود دارد که متداول‌ترین آنها عبارت‌اند از:
- استخراج با حلال: در این روش، مواد اولیه خردشده با یک حلال مناسب مانند آب، الکل یا استون مخلوط می‌شوند. رنگ موجود در مواد اولیه در حلال حل می‌شود و سپس از آن جدا می‌شود.
- استخراج با فشار: در این روش، مواد اولیه خردشده تحت فشار قرار می‌گیرند تا رنگ از آنها خارج شود.
- استخراج با حرارت: در این روش، مواد اولیه خردشده با حرارت دادن رنگ خود را آزاد می‌کنند.
ماشین فیلتراسیون
ماشین فیلتراسیون برای فیلتر کردن رنگ استخراج‌شده استفاده می‌شود. این کار باعث می‌شود که ناخالصی‌ها از رنگ جدا شوند و رنگ خالص و با کیفیت تولید شود. فیلترهای مختلفی برای این کار وجود دارد که متداول‌ترین آنها عبارت‌اند از:
- فیلترهای کاغذی: این فیلترها ارزان‌قیمت و در دسترس هستند، اما ممکن است باعث کاهش کیفیت رنگ شوند.
- فیلترهای پلاستیکی: این فیلترها نسبت به فیلترهای کاغذی دوام بیشتری دارند و باعث کاهش کیفیت رنگ نمی‌شوند.
- فیلترهای شیشه‌ای: این فیلترها کیفیت رنگ بالاتری را تولید می‌کنند، اما گران‌قیمت هستند.
ماشین خشک‌کن
ماشین خشک‌کن برای خشک‌کردن رنگ فیلترشده استفاده می‌شود. روش‌های مختلفی برای خشک کردن رنگ وجود دارد که متداول‌ترین آنها عبارت‌اند از:
- خشک کردن در آفتاب: این روش ارزان‌قیمت و ساده است، اما ممکن است زمان‌بر باشد.
- خشک کردن با حرارت: این روش سریع‌تر از خشک کردن در آفتاب است، اما ممکن است باعث تغییر رنگ شود.
- خشک کردن با خشک‌کن صنعتی: این روش سریع‌ترین و موثرترین روش خشک کردن رنگ است.
انتخاب ماشین‌آلات مناسب برای تولید رنگ خوراکی طبیعی به عوامل مختلفی مانند نوع مواد اولیه، روش استخراج رنگ و حجم تولید بستگی دارد.
انتخاب ماشین‌آلات مناسب به عوامل مختلفی مانند نوع مواد اولیه، روش استخراج رنگ و حجم تولید بستگی دارد.
شرح فرایند تولید
فرایند تولید رنگ خوراکی طبیعی به‌طور کلی به شرح زیر است:
- مواد اولیه خرد و سپس استخراج رنگ می‌شوند.
- رنگ استخراج‌شده فیلتر می‌شود تا ناخالصی‌ها از آن جدا شوند.
- رنگ فیلترشده خشک می‌شود.
مرحله 1: خرد کردن مواد اولیه
اندازه مواد اولیه خردشده به روش استخراج رنگ مورد استفاده بستگی دارد. به‌طور کلی، مواد اولیه باید به اندازه‌ای خرد شوند که به‌راحتی در حلال حل شوند.
مرحله 2: استخراج رنگ
روش استخراج رنگ به نوع مواد اولیه و خواص رنگدانههای موجود در آن بستگی دارد. به‌طور کلی، روش استخراج با حلال ساده‌ترین و کم‌هزینه‌ترین روش است. با این حال، این روش ممکن است باعث کاهش کیفیت رنگ شود. روش‌های استخراج با فشار و حرارت معمولاً کیفیت رنگ بالاتری را تولید می‌کنند، اما هزینه‌برتر نیز هستند.
مرحله 3: فیلتراسیون
فیلتراسیون می‌تواند با استفاده از فیلترهای مختلف انجام شود. فیلترهای متداول برای فیلتراسیون رنگ خوراکی طبیعی عبارت‌اند از:
- فیلترهای کاغذی: این فیلترها ارزان‌قیمت و در دسترس هستند، اما ممکن است باعث کاهش کیفیت رنگ شوند.
- فیلترهای پلاستیکی: این فیلترها نسبت به فیلترهای کاغذی دوام بیشتری دارند و باعث کاهش کیفیت رنگ نمی‌شوند.
- فیلترهای شیشه‌ای: این فیلترها کیفیت رنگ بالاتری را تولید می‌کنند، اما گران‌قیمت هستند.
مرحله 4: خشک کردن
روش خشک کردن به نوع رنگ خوراکی طبیعی مورد نظر بستگی دارد. به‌طور کلی، رنگهای خوراکی طبیعی را می‌توان به دو دسته مایع و پودری تقسیم کرد. رنگهای خوراکی مایع معمولاً با استفاده از روش‌های خشک کردن در آفتاب یا خشک کردن با حرارت خشک می‌شوند. رنگهای خوراکی پودری معمولاً با استفاده از روش خشک کردن با خشک‌کن صنعتی خشک می‌شوند.
الزامات و استانداردها
اصلی ترین و مهمترین کالای جایگزین برای رنگ های طبیعی، رنگ های مصنوعی (سنتتیک) می باشد. مهمترین عامل بازدارنده در استفاده از رنگ های طبیعی، قیمت بسیار بالای آن ها در مقایسه با رنگ های مصنوعی، به دلیل استخراج رنگ از رنگدانه گیاه است. اما از طرفی دیگر با توجه به استانداردهای غذایی کشور و ممنوعیت استفاده از رنگ های مصنوعی در بسیاری از محصولات به خصوص مواد غذایی که برای کودکان تولید می شود لذا مصرف رنگ های طبیعی در صنایع غذایی لازم و ضروری است.
طرح توجیهی کارخانه رنگ خوراکی طبیعی
هدف از تهیه طرح توجیهی
هدف از تهیه طرح توجیهی کارخانه رنگ خوراکی طبیعی، ارزیابی اقتصادی و مالی یک پروژه سرمایه‌گذاری در این زمینه است. این طرح شامل بررسی عوامل مختلفی مانند بازار هدف، رقبا، هزینه‌های سرمایه‌گذاری، هزینه‌های عملیاتی، درآمدها و سودآوری پروژه است.
معرفی محصول
رنگ خوراکی طبیعی، رنگی است که از منابع طبیعی مانند میوه‌ها، سبزیجات، گیاهان دارویی یا جلبک‌ها استخراج می‌شود. این رنگها به دلیل داشتن خواص طبیعی و سلامتی‌بخش، در سال‌های اخیر مورد توجه ویژه‌ای قرار گرفته‌اند.
بازار هدف
بازار هدف رنگ خوراکی طبیعی، صنایع غذایی، آرایشی و بهداشتی و دارویی است. این رنگها در انواع محصولات غذایی مانند نوشیدنی‌ها، لبنیات، شیرینی‌جات، کیک و بیسکویت، بستنی و محصولات گوشتی استفاده می‌شوند. همچنین، در محصولات آرایشی و بهداشتی مانند کرم‌های آرایشی، رژ لب، لاک ناخن و شامپو استفاده می‌شوند. در صنایع دارویی نیز برای رنگ‌آمیزی داروهای خوراکی و تزریقی استفاده می‌شوند.
مطالب مرتبط: طرح توجیهی تولید رنگ های طبیعی
رقبا
در حال حاضر، کارخانه‌های مختلفی در ایران در زمینه تولید رنگ خوراکی طبیعی فعالیت می‌کنند. این کارخانه‌ها در زمینه‌های مختلفی مانند نوع مواد اولیه، روش استخراج رنگ، ظرفیت تولید و کیفیت محصول با یکدیگر رقابت می‌کنند.
هزینه‌های سرمایه‌گذاری
هزینه‌های سرمایه‌گذاری یک کارخانه رنگ خوراکی طبیعی به عوامل مختلفی مانند ظرفیت تولید، نوع مواد اولیه، روش استخراج رنگ و تجهیزات مورد نیاز بستگی دارد. به‌طور متوسط، هزینه‌های سرمایه‌گذاری برای راه‌اندازی یک کارخانه رنگ خوراکی طبیعی با ظرفیت تولید 10 تن در سال، حدود 15 میلیارد تومان است.
هزینه‌های عملیاتی
هزینه‌های عملیاتی یک کارخانه رنگ خوراکی طبیعی شامل هزینه‌های مواد اولیه، هزینه‌های نیروی انسانی، هزینه‌های انرژی، هزینه‌های تعمیرات و نگهداری و هزینه‌های جانبی است. به‌طور متوسط، هزینه‌های عملیاتی برای تولید 10 تن رنگ خوراکی طبیعی، حدود 5 میلیارد تومان در سال است.
درآمدها
درآمد یک کارخانه رنگ خوراکی طبیعی از طریق فروش محصولات تولیدی آن حاصل می‌شود. قیمت فروش رنگ خوراکی طبیعی به عوامل مختلفی مانند نوع رنگ، کیفیت رنگ، بسته‌بندی و بازار فروش بستگی دارد.
موارد مهم در تهیه طرح توجیهی
در تهیه طرح توجیهی کارخانه رنگ خوراکی طبیعی، باید به موارد زیر توجه کرد:
- تحقیق بازار: بررسی بازار هدف، رقبا و روندهای بازار ضروری است.
- برآورد هزینه‌ها: برآورد دقیق هزینه‌های سرمایه‌گذاری و عملیاتی ضروری است.
- پیش‌بینی درآمدها: پیش‌بینی درآمدها از طریق فروش محصولات تولیدی ضروری است.
- تحلیل سودآوری: تحلیل سودآوری پروژه ضروری است.
با توجه به اهمیت تهیه طرح توجیهی، توصیه می‌شود که این کار توسط متخصصان این حوزه انجام شود.
تولید رنگ های طبیعی سرمایه گذاری سودآوری است. بازار بزرگی دارد و نیمی از نیاز کشور از واردات تامین می شود. بازگشت سرمایه سریع و بازدهی بالا از دیگر ویژگیهای این طرح است.
رنگ مواد غذایی یکی از نخستین ویژگی های ظاهری آن در نظر مصرف‌کننده است که قبل از بو و طعم، نقش پر رنگی در انتخاب خریدار خواهد داشت. این رنگ نقش اساسی در جلب نظر مشتری ایفا می‌کند تا به پذیرش نهایی او برای خرید یا مصرف منجر شود. از این رو اهمیت وجود رنگ های خوراکی در صنایع غذایی و دارویی بر کسی پوشیده نیست. با توجه به مضرات و هم چنین ممنوعیت هایی که در استفاده از رنگ های شیمیایی وجود دارد فرصت سرمایه گذاری این نوبت به تولید رنگ های طبیعی اختصاص دارد.
مطلب مرتبط : طرح توجیهی تولید رنگ های متال کمپلکس
بررسی بازار
در ایران در زمینه تولید رنگ خوراکی تعداد کمی واحد فعال هستند و این در حالی است که با توجه به بررسی های صورت گرفته بیش از 700 تن انواع رنگ خوراکی وارد کشور می‌شود که خود گویای وضعیت تولید این محصول در کشور و پتانسیل های موجود برای احداث واحدی در این زمینه می‌باشد. تنوع در سلیقه مصرف‌کننده و پیشرفت صنایع غذایی موجب شده تا کارشناسان به طور میانگین در سال‌های آتی بین ۵تا۱۰درصد افزایش متوسط مصرف رنگهای طبیعی و ۳ تا ۵ درصد نیز افزایش مصرف رنگهای سنتتیک را پیش‌بینی کنند. این یعنی بازار مصرف این ماده غذایی رو به رشد است و می‌توان سرمایه گذاری های بلند مدت و البته آینده داری در کشور روی این مقوله انجام داد.
بررسی مالی و اقتصادی طرح تولید رنگ خوراکی
برای تولید رنگ خوراکی با احداث یک واحد صنعتی با ظرفیت 150 تن در سال حدودا به 110 میلیارد ریال سرمایه ثابت نیاز می باشد. لازم به ذکر است تولید در ظرفیت 150 تن ظرفیت بهینه می باشد ولی تولید در ظرفیت 50 تن نیز اقتصادی بوده که در اینصورت حدودا به 40 میلیارد سرمایه ثابت نیاز دارید و می توانید به تدریج ظرفیت تولیدتان را افزایش دهید.
نکته قابل تامل در این سرمایه گذاری آن است که سالانه 77 میلیارد ریال درآمد داشته و تنها دو سال برای بازگشت سرمایه مورد نیاز می باشد.
نرخ بازده داخلی طرح 36 درصد بوده و حدودا 40 نیز اشتغال زایی مجموعه می باشد.
ارزیابی نهایی
رنگ خوراکی طبیعی نسبت به رنگهای مصنوعی فواید و موارد کاربرد فراوانی دارد. از طرفی تکنولوژی خاصی برای تولید این مواد مورد نیاز نمی‌باشد. با توجه به افزایش روز افزون جمعیت، اکثر مصرف کنندگان دارو، مواد غذایی و کالاهای بهداشتی تمایل بیشتری به استفاده از رنگهای طبیعی و سالم به جای محصولات شیمیایی و در برخی موارد مضر دارند. از جمله سایر مزایای تولید این محصول به موارد زیر می‌توان اشاره نمود:
- الزامات سازمان غذا و دارو برای استفاده از رنگ طبیعی به جای رنگ مصنوعی و به تبع آن افزایش تقاضا در بازار
- محدودیت استفاده از رنگهای مصنوعی در صنایع غذایی
- تولید محصول به صورت کنستانتره یا پودر و مصرف در صنایع بستنی سازی و شربت
- با توجه به موارد گفته شده و همچنین نیاز داخل و میزان پایین تولید داخل تولید رنگ های خوراکی طبیعی فرصت سرمایه گذاری جذابی ارزیابی می شود.
