طرح تولید انواع آجر ساختمانی با تکنولوژی روز

مقدمه

آجرها گروهی از مصالح هستند که به صورت صنعتی تولید و جایگزین سنگ شده اند و درحقیقت سنگی ساخته دست بشر هستند، سنگی دگرگون که از تغییر وضعیت خشت پدید میآید. این گروه از مصالح که اولین تولید صنعتی و انبوه مصالح ساختمانی به دست بشر به شمار میآیند براساس نوع مواداولیه، روند تولید و محل مصرف به انواع متنوعی تقسیم می شوند. آجرهاي رسی که اولین و فراوان ترین آنها هستند قدمت چندهزار ساله دارند. با پیشرفت تکنولوژي و علم شیمی انواع بی شماري از آجرها با کیفیت هاي مختلف، ابعاد و شکل ظاهري متنوع راهی بازار مصرف شده اند.

تاریخچه آجر

آجر از قدیمی ترین مصالح ساختمانی است که قدمت آن بنا به عقیده برخی از باستان شناسان به ده هزار سال پیش می رسد. در ایران بقایاي کوره هاي سفال پزي و آجر پزي در شوش و سیلک کاشان که تاریخ آنها به هزاره چهارم پیش از میلاد می رسد پیدا شده است. همچنین نشانه هایی از تولید و مصرف آجر در هندوستان به دست آمده که حاکی از سابقه شش هزار ساله آجر در آن کشور است وازه آجر بابلی و نام خشت هایی بوده که بر روي آنها منشورها قوانین و نظایر آنها را می نوشتند گمان می رود نخستین بار از پخته شدن خاك دیواره ها و کف اجاق ها به پختن آجر پی برده اند .

به اعتقاد باستان شناسان، اولین بار آجر در سرزمین بین النهرین تهیه شده است. به هر صورت باید آجر پس پیدایش آتش و در نواحی که معادن سنگ وجود نداشته اند اختراع شده باشد. نمونه هاي زیبا و باعظمت کاربرد آجر در معماري ایران باستان نماینده پیشرفت درخشان ایرانیان در تولید و مهندسی کاربرد این مصالح است. در این میان می توان از زیگورات چغازنبیل، ایوان مدائن، کاخ هاي فیروزآباد و لرستان در قبل از اسلا م و همین طور مساجد جامع اصفهان و یزد، گنبد کاووس و ارگ تبریز مربوط به دوران بعد از اسلام نام برد.

رمز توانایی آجر در خلق شگفت انگیزترین ساختمان هاي تاریخ در تناسبات آن نهفته است. این ابعاد در طی زمان متحول شده و در حال حاضر با ساختار و توانایی بدن انسان هماهنگ شده است. ابعاد آجر به طریقی است که به راحتی در یکدیگر قفل و بست می گردند. این خاصیت، کیفیت هاي مهندسی بی شماري از جمله در محل اتصال دو دیوار به یکدیگر به وجود میآورد. آجرها به کمک ملا ت به یکدیگر متصل می شوند و سطح یکنواختی را به وجود می آورند. این ابعاد متناسب باعث شده است که این مصالح به منظور اجراي دهانه هاي وسیع به صورت قوس و طاق و گنبد که از زمان قبل از ساسانیان در ایران رواج داشته است، کارآیی منحصر به فردي داشته باشد.

خواص آجر باعث شده است که به عنوان مصالح پرکننده دیوار و سقف از جمله پرمصرف ترین مصالح باشد. زیبایی آجر و الگوي حاصل از آجر چینی باعث شده است که به صورت نما در داخل و خارج بنا مورد استفاده قرار گیرد و هویت خاصی به ساختمان ببخشد. استفاده از آجر به عنوان فرش کف و پلکان، فارغ از مقاومت مطلوب آن ویژگی هاي اقلیمی این مصالح کویري را بیشتر به نمایش می گذارد. کوره هاي آجر پزي ابتدایی بی گمان از مکان هایی تشکیل می شده که در آن لایه هاي هیزم و خشت متناوبا روي هم چیده می شده است .

فن استفاده از آجر ازآسیاي غربی به سوي غرب مصر و سپس به روم و به سمت شرق هندوستان و چین رفته است در سده چهارم اروپایی ها شروع به استفاده از آجر کردند ولی پس از مدتی از رونق افتاده و رواج مجدد از سده 12 میلادي بوده که ابتدا از ایتالیا شروع شد.در ایران باستان ساختمان هاي بزرگ و زیبایی بنا شده اند که پاره اي از آنها هنوز پا بر جا هستند. نظیر طاق کسري در غرب ایران قدیم ، آرامگاه شاه اسماعیل سامانی در گنبد کاووس و مسجد اصفهان را که با آجر ساخته اند همچنینی پل ها و سد هاي قدیمی مانند پل دختر سد کبار در قم از جمله بناهاي قدیمی می باشند.

مطالب مرتبط: طرح توجیهی تولید قطعات سبک بنتونیتی

انواع آجر در ایران قدیم

در ایران هر جا سنگ کم بوده و خاك خوب هم در دسترس بوده است آجر پزي و مصرف آجر معمول شده است اندازه آجر ایلامی حدود 10×38×38 سانیتی متر بوده پختن و مصرف آجر در زمان ساسانیان گسترش یافته و در ساختمان هاي بزرگ مانند آتشکده ها به کار رفته است اندازه آجر این دوره جدود 44×44×7تا 8 بوده است و بعد هاي آن 20×20×3 تا 4 سانتی متر کاهش یافت .
در فرش کردن کف ساختمان از آجر بزرگتري به نام ختائی به ابعاد 5×25×25 سانتی متر و یا بزرگتر از آن به نام نظامی در ابعاد 40×4×5 سانتی متر استفاده می شده است از انواع دیگر آجر در گذشته آجر قزاقی می باشد که پیش از جنگ جهانی اول روسها آن را تولید می کردند که ابعاد آن 5×10×20 بوده است آشنایی با آجر و مواد اولیه آن آجر نوعی سنگ مصنوعی است که از پختن خشت خام و دگرگونی آن بر اثر گرما به دست می آید خاك آجر مخلوطی است از خاك رس ماسه فلدسپات سنگ آهک سولفات ها سولفورها فسفات ها کانی هاي آهن منگنز منیزیم سدیم پتاسیم مواد آلی و…

طبقه بندی آجرها

آجرها را می توان بر اساس ویژگی هاي مختلف آنها طبقه بندي کرد مثلا می توان آنها را بر اساس ترکیب شیمیایی طبقه بندي کرد یا بر اساس کاربرد،روش ساخت وحتی گروهی از آنها را می توان بر اساس رنگ شان طبقه بندي کرد.
روش نوین امروزي، وسایل فنی زیاد و امکانات فراوانی را به دست معماران داده است که با وجود مدرن بودن، وسیله اي براي شکفتن روح حساس و زیباشناس آنها است. البته تنها آجر وسیله شناخت این زیبایی روحی نیست و عناصر بسیاري نیز این عمل را به خوبی انجام می دهند ولی فرق بین آنها در این است که آجر قابلیت ایفاي هر منظوري را دارد و باوجود گذشت قرون متمادي هنوز مدرن است. یک ساختمان آجري جزئی از طبیعت است و همآوایی آن را نه تنها به هم نمی زند بلکه رنگ و فرم بدیعی نیز به آن می بخشد و با این وجود هیچ گاه کهنه نبوده و نیست و همراه با زمان پیش می رود. به هر حال یک ساختمان آجري همانند یک فرش دستباف، ترکیب بدیعی از سلیقه هاي بی انتهاي معماران هنرمند است.

• آجر رسی
  آجر رسی از قدیمی ترین مصالح ساختمانی که به وسیله بشر تولید شده است، می باشد. سنگ باوجود فراوانی و استقامت به راحتی در دسترس قرار نمیگیرد، این مصالح طبیعی فرم دلخواه را به آسانی به خود نمیگیرد و با صرف هزینه بسیار قطعات آن یکسان می گردند و در این حالت نیز دورریز زیادي از خود به جا می گذارد. در حالی که گل حاصل از خاك رس که منشا تهیه آجر است به راحتی شکل دلخواه را به خود می گیرد و محصولی همگن به دست میدهد.
  از این رو می توان با قالب زدن گل و حرارت دادن آن مصالحی سخت، داراي مشخصات فیزیکی، مکانیکی و شیمیایی یکسان، متناسب با کاربرد، منطبق با فیزیک بدن انسان، با فرآیند تولید ساده، سریع و حمل ونقل آسان تولید کرد.
• انواع آجر غیر رسی و اشکال آن
  آجر جوش آجر خاص در صنعت سفال پزي است که در کشورهاي صنعتی داراي اهمیت ویزه اي است از این آجر براي نماسازي ساختمان ها فرش کف پیاده روها پوشش بدنه و کف آبروها و مجراهاي فاضلاب و تونل ها و ساختن دودکش ها فرش کف کارخانه ها انبارهاي کشاورزي و سالن هاي دامداري پرورش طیور استخر هاي صنعتی و جز اینها استفاده می شود.
• انواع خاص آجر تولیدي در کشور هاي اروپایی
  آجر هایی در کشورهاي صنعتی اروپا تولید می شوند که هنوز تولید آن در ایران مرسوم نشده است از آن جمله بلوك هاي تو خالی آتش بند براي نصب دور ستون ها به منظور جلوگیري از نفوذ آتش قطعات ویزه به شکل منحنی هاي کوز و کاس قطعات درپوش روي دیوار قطعاتی که از اجزا هستند مانند کلوك سرقد گوشه و جزاینها که هنوز در ایران تولید نمی شوند.
• آجرهاي نسوز
  از آجرهاي نسوز بدلیل مقاومت حرارتی بالا ، در پوشش درونی کورههاي صنعتی استفاده میشود. آجرهاي نسوز انواع مختلفی دارد. باتوجه به نوع ماده استفاده شده در ترکیبات آنها ، گسترههاي مختلفی را تحمل میکنند. تا دهه 1960 از کربن و خاك نسوز براي پوشش کورهها استفاده میشد، اما امروزه با ساخت انواع آجرهاي نسوز از آنها در پوشش داخلی کوره استفاده میشود.
  درزیر برخی از انواع مختلف آجر دیر گداز توضیح داده شده است:
  • آجرهاي سیلیسی
    قسمت عمده این آجرها را خاكهاي سیلیسی که به کوارتزیت معروف است تشکیل میدهد. کوارتزیت شامل 95% SiO2 و به مقدار جزئی Al2O3 ،Fe2O3 ،TiO2 ، K2O و Na2O میباشد. از این آجرها در گذشته براي پوشش جدار درونی کوره هاي فولادسازي استفاده میشد. ولی بدلیل رسانایی گرمایی زیاد در نفوذناپذیري در مقابل گازها ، امروزه بیشتر براي پوشش جدار درونی کوره هاي تولید خمیر شیشه در کارخانههاي شیشه سازي ، کوره هاي کک سازي گازسوز و کوره هاي سرامیک سازي استفاده میشود.
  • آجرهاي آلومینیومی
    این آجرها ، داراي درصد بالایی از آلومین ( Al2O3) میباشند. آنها را از مخلوط کائولن ، بوکسیت و کروندوم که بیش ار 70% آلومین دارد، تهیه میکنند دماي پخت این آجرها در حدود 1200 تا 1800 درجه سانتیگراد میباشد. آجرهاي نسوز آلومینیومی براي پوشش جداره درونی کوره هاي ذوب فولاد مصرف میشوند. در مقابل مواد قلیایی مقاومند، بنابراین از آنها براي پوشش جداره درونی کوره هاي سیمان سازي و شیشه سازي هم استفاده میشود .
  • آجرهاي نسوز قلیایی
    این آجرها شامل اکسید منیزیم (MgO) و SiO2 به فرمول MgO2 SiO2 میباشند. براي تهیه اکسید منیزیم ، کربنات منیزیم طبیعی (ماگنزیت یا دولومیت) را در دماي بین 550 درجه سانتیگراد تا 1800درجه سانتیگراد حرارت میدهند. اضافه کردن مقداري Cr2O3 (اکسید کروم III) یا Fe2O3 (اکسید آهن III) به مخلوط MgO و SiO2 باعث افزایش مقاومت گرمایی آجرهاي نسوز قلیایی میشود. از این آجرها براي پوشش جدار درونی کوره هاي باز در فولادسازي ، کوره هاي دوار در کارخانه هاي سیمان سازي و در قسمت هاي بالاي کوره هاي ذوب شیشه و صنایع فلزات غیرآهنی ، استفاده میشود.
  • آجرهاي نسوز ویژه
    این آجرها نوع خاصی از آجرهاي نسوز هستند و در صنعت براي منظورهاي ویژه اي کاربرد دارند. این آجرها از ترکیبات فلزات واسطه میشوند. متداولترین آجرهاي این گروه عبارتند از:
    • آجر زیرکونیوم
      این آجر از سولفات زیرکونیوم طبیعی با افزودن مقدار کمی آلومین به کوارتز تهیه میشود. بیشترین کاربرد آن در ساختن کوره ذوب آلومینیوم ، کوره مخزن شیشه مذاب و کورههاي داراي دماي بالا میباشد. همچنین از ذوب سولفات زیرکونیوم با آهک ناخالصی آن به همراه سیلیکات کلسیم جدا میشود و میتوان ZrO2 (اکسید زیرکونیوم) خالص بدست آورد. با افزودن مقدار 5 درصد وزنی از MgO یا CaO ، بلورهاي مکعبی آن تشکیل میشود. ZrO2 مقاومت گرمایی بالایی دارد، بهمین دلیل از آن در ساختن بوته هاي ذوب فلز در صنایع ذوب فولاد و در راکتورهاي اتمی به عنوان بازتاب دهتده نوترون استفاده میشود.
    • آجر اکسید کروم – کوروندوم
      این آجرها داراي 5 تا 10 درصد اکسید کروم II , I و 90 تا 95 اکسید آلومینیوم (Al2O3) هستند و در مقابل مواد قلیایی مقاوم هستند. از این نوع آجر براي ساختن بخش درونی کوره بلند ذوب آهن استفاده میشود.
    • آجرهاي اکسید کروم
      داراي 95 درصد Cr2O3 میباشد. براي تهیه آن از Cr2O3 سنتزي استفاده میشود. این نوع آجر در ساختن کوره ذوب خمیر شیشه مخزن در صنعت شیشه سازي مصرف دارند.

در جدول 1 دماي ذوب انواع آجرهاي دیرگداز آورده شده است.

طبقه بندی آجرها از لحاظ روش ساخت

آجرها از لحاظ روش ساخت به دو نوع تبدیل می گردند. در واقع این تقسیم بندي بر اساس نحوه ي تولید ایجاد گشته است. بر اساس روش ساخت آجرها به صورت زیر طبقه بندي می شوند:

1. آجرهاي فشاري :
   دلیل نامگذاري این نوع آجر اینست که در ابتداي تولید این نوع آجر، خشت آن با دست زده میشد و با فشار دستی کارگران خشت زن گوشه هاي قالب به وسیله گل مخصوص پر میگردید. ابعاد این نوع آجر 5×10×20 و یا 5/5×11×22 سانتیمتر است. این نوع آجر براي کلیه کارهاي ساختمانی مانند گره چینی، طاق ضربی، دیوارهاي حمال و تیغه چینی مناسب است.
2. آجرهاي ماشینی :
   آجر ماشینی یا آجر سوراخ دار که بر روي سطح بزرگتر آن 8 یا 10 سوراخ به قطر 5/1 تا 2 سانتیمتر وجود دارد و در بازار ایران به آجرهاي هشت یا ده سوراخه ماشینی معروف است. در استاندارد شماره 7 موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران این سوراخ ها باید تمام ضخامت آجر را طی نموده و سطح مقطع مجموع سوراخ ها نباید بیشتر از 25 درصد سطح بزرگتر آجر باشد و فاصله سوراخ ها از لبه آجر و همچنین فاصله سوراخ ها از یکدیگر در هر بعد آجر نباید کمتر از 30 درصد طول همان بعد باشد. علت وجود این سوراخ ها اینست که در هنگام دیوارچینی ملات به طور عمودي نیز در آجر نفوذ کرده و باعث استحکام بیشتر دیوار شود. در ساخت دیوارهاي حمال به دلیل اینکه میتوان به وسیله سوراخ هاي موجود در سطح آجر آنرا با میلگرد، مسلح کرد از این نوع آجر استفاده میشود. دیوار آجري مسلح براي مقابله با نیروي زلزله ساخته میشود.
   جنس این نوع آجرها نسبت به آجرهاي فشاري بسیار ترد و شکننده بوده و خاصیت مکندگی آن نسبت به آجر فشاري کمتر است. این آجرها به علت ترد بودن قابل تیشه داري نیستند و همچنین بهدلیل اینکه خاصیت مکندگی زیادي ندارند و نمیتوانند به خوبی به ملات بچسبند در طاق ضربی استفاده نمیشوند. ابعاد این نوع آجر 5/5×11×22 سانتیمتر میباشد. اضلاع این نوع آجر گونیاتر بوده و داراي سطوح صافتري نسبت به آجرهاي فشاري میباشند.

طبقه بندي آجرها از لحاظ رنگ

در صورت استفاده از آجر در نماچینی رنگ آجر اهمیت پیدا میکند. براي استفاده در نماچینی آجرهایی به رنگ هاي زرد کمرنگ که به آن آجر سفید میگویند و زرد پررنگ که به آن آجر بهی میگویند و همچنین آجرهایی به رنگ قرمز روشن یا قرمز سیر در بازار وجود دارند. در حدود سالهاي 1320 تا 1340 یک نوع آجر ابلق به رنگهاي قرمز و زرد بنام آجر بهمنی به بازار عرضه میشد که بوسیله کوره آجرپزي به همین نام تهیه میگردید. ضخامت آجرهاي مورد استفاده در نما ممکن است 3 تا 4 یا 5 سانتیمتر باشد ولی دو بعد دیگر این آجرها مانند آجرهاي فشاري یا ماشینی 10×20 میباشد.
علت رنگی بودن این آجرها مربوط به طریقه چیدن آجر در کوره و نحوه آتش دادن به آن و کنترل سطوحی که با آتش در تماس مستقیم میباشد است و یا مربوط به اکسید فلزاتی است که در مواد اولیه آجر موجود میباشد. مانند اکسیدهاي مختلف آهن .
براي تهیه مصالح اولیه و همچنین مراحل خشتزنی و خشتخشککنی آجرهاي رنگی دقت و هزینه بیشتري به عمل می آید.

بر طبق استاندارد شماره 7 ایران آجرهاي مصرفی در نما باید داراي مشخصات زیر باشند:

1. معایب ظاهري :
   آجرنما باید عاري از معایب ظاهري مانند ترك خوردگی، شوره زدگی، آلوئک و نظایر آن باشد.
2. لبه هاي آجر :
   خط فصل مشترك سطوح آجرها باید مستقیم و زوایاي تلا قی آنها قائمه و سطوح شان صاف باشد.
3. در آجرهاي سوراخ دار :
   سوراخ ها باید عمود بر سطح بزرگ آجر و به طور یکنواخت در سطح آن توزیع شده باشند و جمع مساحت آنها باید بین 25 تا 40 درصد سطح آجرها باشد. بعد سوراخ هاي مربع و قطر سوراخ هاي دایره اي باید حداکثر به 26 میلیمتر محدود شود و در ضخامت دیواره بین سوراخ و لبه آجر بیش از 15 میلیمتر و فاصله بین دو سوراخ بیش از 10 میلیمتر باشد .
4. مقاومت در برابر یخبندان :
   آجرهاي مصرفی در نما باید در برابر یخبندان پایدار باشند و در آزمایش یخ زدگی دچار خرابی ظاهر مانند ورقه ورقه شدن، ترك خوردن و خوردگی نشوند.
   قطعات نازك آجري (آجر دوغایی) مورد مصرف در نماسازي به ابعاد 20 *(40 یا 30 )* 200 میلیمتر با قطعات موزائیکی نازك آجري نما به ضخامت 20 یا 30 میلیمتر با نقش چند آجر بندکشی شده (آجر موزاییکی) ساخته می شوند حداقل باید داراي مشخصات آجرهاي ماشینی با مقاومت متوسط مندرج در استاندارد شماره 7 ایران باشند.
5. ترك در سطح آجر :
   وجود یک ترك عمیق در سطح متوسط آجر حداکثر تا عمق 40 میلیمتر در آجر پشت کار بلا اشکال است ولی به طور کلی درصد آجرهاي ترك دار نباید بیشتر از 25 باشد.
6. پیچیدگی ، انحنا و فرورفتگی :
   پیچیدگی در امتداد سطح بزرگ آجر حداکثر 4 میلیمتر و در امتداد سطح متوسط آجر تا 5 میلیمتر مجاز است. آجر نباید انحنا و فرورفتگی بیش از 5 میلیمتر داشته باشد و این مقدار در صورتی قابل قبول است که میزان آن از 20 درصد کل آجرها افزایش پیدا نکند.
7. سایر موارد :
   آجر باید کاملاً پخته و یکنواخت و سخت باشد و در برخورد با آجر دیگر صداي زنگ دار ایجاد کند. به علت عدم چسبندگی آجرهاي کهنه به ملا ت حتی المقدور از آنها استفاده نمی شود و تنها در صورت انجام پیش بینی هاي لازم به صورت ساییدن یا برس سیمی استفاده از آن مجاز خواهد بود. آجرهاي ساختمانی مقاومت خوبی در برابر آتش دارند به طوري که یک دیوار 22 سانتی متري از آجر در حدود شش ساعت در برابر آتش سوزي مقاومت از خود نشان می دهد.

انواع آجرها از نظر نوع مصرف

• آجر معمولی :
  آجرهائی هستند که براي کارهاي عمومی ساختمان مناسب هستند و به روش دستی یا ماشینی تولید می شوند.
• آجرنما :
  بطریق خاصی ساخته می شود تا هنگام مصرف بدون نیاز به اندودکاري یا روکش هاي دیگر خود، داراي ظاهر مناسبی باشد، این نوع آجر هم می تواند به روش دستی (قزاقی) یا ماشینی تولید شود.
• آجر مهندسی مرغوب :
  این آجر داراي جسمی متراکم، پرقدرت و نیمه شیشه اي است و عمدتاً در سازه هاي با قدرت تحمل بار زیاد بکار برده می شود. این آجر منحصراً به روش ماشینی تولید می شود.

انواع آجرها از نظر کیفیت

• آجر با کیفیت مناسب براي مصارف داخلی (توکار) :
  این آجر براي مصارف معمولی در داخل ساختمان بکار می رود.
• آجر با کیفیت معمولی:
  این نوع آجرها داراي دوامی کمتر از آجرهاي با کیفیت ویژه ولیکن معمولاً در نماهاي خارجی ساختمان دوام کافی را خواهد داشت.
• آجر با کیفیت ویژه :
  این نوع آجر در شرایط سخت و ویژه کاربرد دارد نظیر مناطقی که از آب اشباع شده یا یخ زدگی ممکن است رخ دهد نظیر : دیوارهاي حائل، کانال هاي فاضلاب، فرش پیاده روها و غیره .
  درجه حرارت لازم براي پخت آجر بستگی به نوع خاك و تعداد عناصر معدنی موجود در خاك دارد. درجه حرارت مناسب بین 900 تا 1200 درجه می باشد.

انواع آجرها از نظر شکل

• آجر توپر :
  که در آن حجم سوراخ ها از 25 درصد حجم آجر (یا در حالت آجرهاي پرسی، حجم فرورفتگی از 20 درصد آجر) تجاوز نمی کند. در این نوع آجر سوراخ ها کاملاً یا تقریباً از میان آجر عبور می کنند.
• آجر سوراخ دار :
  که در آن حجم سوراخ هائیکه از میان آجر می گذرد از 25% حجم آجر بیشتر باشد.
• آجر توخالی :
  که در آن حجم سوراخ هائی که از میان آجر عبور می کنند از 25% حجم آن بیشتر است و هیچگونه محدودیتی در ابعاد سوراخ ها وجود ندارد.
• آجر متخلخل :
  که در آن حجم منافذ (سوراخ هاي بسته شده در یک انتها) بیش از 20% حجم آجر باشد. نکته مورد توجه این است که آجرهاي متخلخل معمولاً با روش هاي پرسی تولید می شوند و آجرهاي سوراخ دار و توخالی با استفاده از روش دکسترودر (برون رونده) ساخته می شوند.
• آجر با شکل مخصوص :
  که داراي شکل هندسی بغیر از مکعب مستطیل معمولی هستند.

کشورهاي عمده تولید کننده و مصرف کننده آجر

کشورهاي عمده تولید کننده و مصرف کننده محصول ، کشورهاي داراي منابع اولیه و داراي ساخت ساز بالا و همچنین زلزله خیز می باشند، اما این نوع محصول بیشتر در خاور میانه رواج دارد. آمریکاي جنوبی و چین جزء مهمترین تولید کنندگان محصول می باشند.

بررسی مراحل انجام کار در کارخانه های آجرپزی

چرخه تولید محصولات استاندارد یک چرخه پیوسته است که از طریق عملیات مستقیم بر روي آجر ها این امکان را فراهم می آورد تا محصولاتی با اندازه هاي استاندارد شده در خطی متوالی از ماشین آلات تولید شود . آجر بطور خودکار از یک ماشین به ماشین بعدي انتقال یافته و ماشین هایی که عملیات پردازش محصول را انجام می دهند داراي ارتباط فیزیکی هستند . بطور شاحص ترتیب قرارگیري ماشین ها در خط تولید بصورت زیر است .
مراحل ساخت آجر عبارتند از :

1. کندن و ستخراج مواد خام
2. آماده سازي مواد اولیه
3. قالب گیري
4. خشک کردن
5. تخلیه و انبار کردن محصول

انواع کوره هاي آجر پزي

پس از خشک شدن خشت ها را در کوره می چینند طرز چیدن آنها طوري است که بین آنها فاصله وجود دارد تا گازهاي داغ و شعله بتواند از لاي آنها عبور کند کوره هاي آجر پزي سه نوع هستند:

1. کوره تنوره اي
2. کوره هوفمان
3. کوره تونلی

قابل ذکر است که کوره هاي تونلی مدرن ترین کوره هاي آجر پزي می باشند که در آنها سرامیک هاي ممتاز و صنعتی نیز می پزند ویژگی هاي آجر خوب باید در برخورد با آجر دیگر صداي زنگ بدهد صداي زنگ نشانه سلامت توپري و مقاومت و کمی میزان جذب آب آن است آجر خوب باید در آتش سوزي مقاومت کند و خمیري و آب نشود رنگ آجر خوب باید یکنواخت باشد و همچنین باید یکنواخت و سطح آن بدون حفره باشد سختی آجر باید به اندازه اي باشد که با ناخن خط نیفتد .

استاندارد آجر در ایران

بنابر آخرین استاندارد ایران به تاریخ 7 خرداد 1357 در مورد آجرها به دو گروه دستی و ماشینی تقسیم بندي می شوند آجر هاي دستی خود به دو نوع فشاري و قزاقی سفید و آجر ماشینی نیز به توپر و سوراخ دار گروه بندي شده اند میزان جذب آب مطابق استاندارد ایران در آجرهاي دستی حداکثر 20% در آجر هاي ماشینی 16% و حداقل براي هر دو نوع آجر 8% تعیین شده است .

صنعت آجر

صنعت آجر یکی از صنایع مهم با قدمت نسبتا طولانی در کشور بوده که با توجه به تغییرات روز افزون ساختار تکنولوژي از روشهاي سنتی تا تکنولوژيهاي مدرن را در طیف وسیعی دربرمیگیرد. تولید آجر به زبان ساده از فرآیند اختلاط خاک هاي معدنی (خاك رس، سنگ آهن، آهک، شن و ماسه و … ) به همراه آب (تولید گل) و بعد فرم دادن آن به شکل خشت و در نهایت پخت مواد که نتیجه آن تولید آجر خواهد بود، توصیف میشود .رسها طیف وسیعی از کانیهاي غیر فلزي را تشکیل میدهند که با توجه به انواع آن خواص بسیار متفاوتی دارند . رسها ماده اولیه اصلی محصولات سرامیکی ساختمانی بوده و کیفیت محصول ارتباط مستقیم با کیفیت و خواص آنها دارد . چسبندگی، جذب آب، انقباض و انبساط بر اثر جذب آب یا خروج آب، تغییر فاز شیمیایی در حین پخت و غیره که ناشی از ساختمان پیچیده رس ها می باشد از مواردي است که باید در انتخاب خاك اولیه مناسب بررسی دقیقی روي آن انجام شود.

چنانچه ماده اولیه هر صنعتی داراي کیفیت لازم نباشد، محصول هر چند با دقت و تکنولوژي بالا تولید شود از کیفیت لازم برخوردار نخواهد بود . سطح آجر نباید بصورت صاف و صیقلی باشد به همین دلیل در مرحله آماده سازي انواع افزودنی مانند خرده آجر، ماسه یا انواع دیگري از خاکهاي رسی مانند شاموت به آن اضافه میکنند. به طور مثال در روشهاي سنتی فرم دادن به شکل خشت با قالبهاي دستی انجام گرفته در حالیکه در کارخانجات مدرن این کار به وسیله ماشینهاي پرس و قالبهاي ماشینی انجام میپذیرد و یا در روش هاي سنتی تولید آجر در مرحله پخت مواد بصورت قراردادن خشت در برابر اشعه مستقیم خورشید و اصطلاحا بصورت آفتاب خشک بوده، در حالیکه فرآیند پخت در کارخانجات مدرن به وسیله کورههاي پخت مانند هوفمان و تونلی انجام میگیرد.

آجر و بلوكهاي سفالی به شکلهاي گوناگون در ساخت و ساز استفاده شده و از اجزا اصلی مصالح ساختمانی محسوب میگردد، لذا با توجه به نیاز روز افزون انسان به توسعه بناها و ساخت وسازهایی با کیفیت بهتر، شکل و مشخصات فنی این مصالح دستخوش تغییرات بهینه اي شده است. بطور مثال این تغییرات شامل افزایش مقاومت فیزیکی و حرارتی مصالح، افزایش مقاومت در برابر رطوبت و خوردگی، سبک سازي و افزایش کیفی ظاهري آجرها بوده است . بدیهی است دستیابی به محصولات کیفی، نیازمند بهینه سازي و ارتقاء تکنولوژي در تمامی بخش هاي فرآیند تولید می باشد.

یکی از زمینه هاي مهم و اساسی موجود در ارتباط با بهینه سازي فرآیندهاي تولید آجر، ارتقا و بهبودوضعیت مصرف انرژي بوده که قطعا نیازمند بهینه سازي و بهبود فرآیندهاي تولید و بکارگیري تکنولوژیهاي مدرن در زمینه تولید با کیفیت مطلوب تر و راندمان بالاتر می باشد . با بهینه سازي فرآیندها میتوان ضایعات تولید، مصرف انرژي و اثرات مخرب آلاینده هاي زیست محیطی را به حداقل رساند و در نتیجه ضمن کاهش هزینه هاي تولید و افزایش کیفیت محصولات تولیدي، وضعیت مطلوبی را در بازار رقابت و فروش محصولات ایجاد کرد.