طرح احداث واحد بازيافت پارچه های ضايعاتی و پوشاک مستعمل
تولید موكت نمدي، كفپوش خودرو، منسوجات سازه ای بی بافت
ویراستار
طرح احداث واحد بازيافت پارچه های ضايعاتی
افزايش جمعيت و توسعه الگوي مصرف باعث توليد حجـم زيـاد زبالـه هـاي شـهري و ضـايعات صـنعتي ميگردد و يكي از مشكلات عمده بشر دفع زباله و مواد ضايعاتي است. با توجه به بروز مشـكلات عديـده در زمينه دفع مواد ضايعاتي و زباله ، بشر به فكر دفع مواد ضايعاتي از طريق سوزاندن و يـا دفـع زبالـه ، ذوب و خرد كردن مواد ضايعاتي (عمده مواد ضايعاتي پلاستيكي) افتاد . دانش فني و فناوري هـاي بازيافـت امكـان استفاده و تبديل اين مواد به محصولات ارزشمند را فراهم آورده است. امـروزه از جملـه مـلاك هـاي اصـلي صنعتي شدن ممالك پيشرفته چگونگي بازيافت مواد اسـت .
بـا توجـه بـه پيشـرفت هـاي صـورت گرفتـه از روشهاي مختلفي چون روشهاي شيميايي (استفاده از حلال هـاي شـيميايي ) و فيزيكـي همچـون روشـهاي حرارتي (ذوب و استفاده دوباره) استفاده مي شود. بـه طـور نمونـه در كشـورهاي پيشـرفته از بطـري هـاي ضايعاتي الياف جديد ريسيده شده و از قوطي هاي نوشابه چيپس و يا گرانول PP تهيه مي شود.
فرآيند بازيافت فرآيندي است كه طي آن مواد زايد جدا شده و بهعنوان ماده خام براي توليد محصولات جديد به كار گرفته ميشود. به بيان ديگر بازيافت عبارت است از بازگرداندن مواد قابل استفاده به چرخه توليد يا طبيعت .
بازيافت به طور كلي داراي فوايدي است كه در زير به اختصار ارائه شده است :
حجم زباله ورودي به محيط زيست كاهش مييابد .
از آلودگي كاسته ميشود .
نياز به مراكز دفن و سوختن زباله كاهش مييابد .
نياز به توليد و يا ورود مواد خام از خارج كاهش مييابد .
توليد ملي افزايش مييابد .
اشتغال ايجاد ميشود .
سطح بهداشت عمومي بالا ميرود .
باتوجه به اينكه يكي از مهمترين مشكلاتي كه امروزه انسان در زندگي خود با آن دست به گريبان است، توليد حجم انبوهي از مواد زايد مختلف است كه در صورتيكه به طرز صحيحي جمع آوري و تصفيه نشود، مي تواند باعث به وجود آمدن مسايل فراواني براي انسان و محيط است شود و ترويج فن آوري ها پاك و سالم عاري از آلودگي، به حداقل رساندن و كاهش توليد مواد زايد و در نهايت تصفيه و بازيابي با حداقل هزينه و حداكثر سود مي باشد، كه اين امر اهميت مديريت مواد زائد را نشان ميدهد.
در نمودار (1) نحوه مديريت ضايعات نساجي به صورت راه هاي فني و غير فني ارائه گرديده است، كه بازيافت تحولي در مديريت مواد زائد ميباشد .
با توجه به بررسيهاي انجام شده در مورد ضايعات منسوجات در جهان، تخمين زده ميشود كه بيشتر از 10 ميليون تن منسوج بهصورت زبال ه خشك خانگي يا به صورت ضايعات دركارخانه هاي ريسندگي، بافندگي و كارگاه هاي توليد البسه دور ريخته ميشود كه از اين ميان سهم زباله خشك خانگي بيشتر ميباشد. مطابق نمودار (2) زیر منسوجات 3% زباله خشك خانگي را تشكيل ميدهنـد كـه حـداكثر 50% ايـن منسـوجات قابـل بازيافت ميباشند :
نمودار (3) دسته بندي ضايعات نساجي در فرايند توليد را نشان ميدهد . بازيافت الياف از منسوجات داراي مزيت هاي اقتصادي و زيست محيطي ميباشند كه عبارت است از :
كاهش دفع زباله هاي خشك منسوجات كه موجب مشكلات زيست محيطي ميگردد به عنوان مثال منسوجات حاصل از الياف مصنوعي تجزيه ب ناپذير مي باشند و همچنين دفن منسوجات پشمي كه تجزيه پذير هستند ولي موجب توليد گاز متان ميگردد كه در گرم شدن زمين تأثيرگذار ميباشد .
با كاهش واردات مواد اوليه مورد نياز جهت توليد منجر به توازن قيمت كالاي توليد شده ميشود .
كاهش فشار بر منابع مواد اوليه
كاهش تقاضا براي رنگ مواد تعاوني و مشكلات مربوط به استفاده و توليد آنها
كاهش پساب در كارخانه، بعنوان مثال با بازيافت الياف پشم نيازي به مراحل شستشو و آماده سازي الياف پشم نميباشد و يا استفاده از الياف بازيافتي رنگي كه نيازي به رنگرزي و تصفيه پساب سالن رنگرزي نيست .
و درآخر كاهش مصرف انرژي
اگر هركس در انگليس در سال يك لباس پشمي بازيافت شده استفاده نمايد، در مصرف 371 ميليون گالن آب و 480 تن مواد رنگرزي صرفه جويي ميشود .
با توجه به اين نكته در روز 40 هزار تن زباله در كشور دفن ميگردد كه 30% آن خشك ميباشد، يافتن راهكارهاي عملي براي بازيافت الياف از منسوجات را به موضوع مهم و قابل بررسي تبديل نموده است. شكل زیر نمايي از الياف بازيافت شده پنبه رنگي و سفيد را نشان ميدهد :
شرايط واردات پارچه ضایعاتی
حقوق ورودي هر كالا شامل حقوق پايه و سود بازرگاني است .حقوق پايه طبق ماده (2)قانون اصلاح از قانون برنامه سوم توسعه اقتصادي اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران شامل حقوق گمركي ماليات حق ثبت سفارش كالا، انواع عوارض و ساير جوه دريافتي از كالاهاي وارداتي ميباشد و معادل 4 درصد ارزش گمركي كالا تعيين ميشود به مجموع اين دريافتي و سود بازرگاني كه طبق قوانين مربوطـه توسـط هيـأت وزيران تعيين ميشود، حقوق ورودي اطلاق ميگردد.
بررسی موارد مصرف و كاربرد بازيافت پارچه های ضايعاتی
بازيابي و استفاده مجدد الياف در منسوجات و كفپوش هاي استفاده شده به منظور توليد مواد اوليه و واسطه صنايع ديگر از اهميت خاصي برخوردار است. همچنين فرآيند بازيافت الياف از جنبه زيست محيطي و كاهش آلودگي محيط زيست نيز داراي اهميت مي باشد و ميتواند به طور روز افزون در كشور مورد توجه قرار گيرد. الياف بازيافت شده از منسوجات مستعمل ميتوانند مصارف متعددي در صنايع گوناگون داشته باشند. الياف پنبه و سلولز ضايعاتي ميتوانند در توليد كاغذ و صنايع واسطه بكار روند.
الياف پشم بازيابي شده از منسوجات ضايعاتي و كفپوش ها قابل استفاده در عايق كاري ساختمانها و تاسيسات و ساخت لايي هاي مربوط به صنعت خودروسازي هستند. يكي از مصارف عمده الياف بازيافت در توليد كفپوش ها مانند موكت نمدي و توليد منسوجات سازه اي (ژئو تكستايل ها) ميباشد و همچنين قابل استفاده به عنوان پركننده بهمراه مصالح در ساختمان سازي نيز ميباشند.
بسياري از منسوجات ضايعاتي ميتوانند در توليد مبلمان و مواد وسايل تزئيني بكار روند . در شكل زیر نمونه اي از مصارف الياف بازيافتي در توليد موكت نمدي، ژئوتكستايل (منسوج بي بافت از الياف PP) و دستمال كاغذي ارائه گرديده است .
بررسي كالاهاي جايگزيني و تجزيه و تحليل اثرات آن
با توجه به اينكه الياف بازيافت شده (Recycled Fiber ) از منسوجات مستعمل ميتوانند جايگزين الياف نو به صورت 100 درصد و يا مخلوط با الياف غير بازيافتي در توليد منسوجات گردد، بنابراين نميتوان محصول جايگزيني براي آن در نظر گرفت.
اهميت استراتژيكي بازیافت ضایعات پارچه در دنياي امروز
در اين فرآيند كالاي جديدي توليد نمي شود ولي از آنجايي كه اين طرح اولاً يك طـرح زيسـت محيطـي بوده و ثانياً به بازيافت الياف منتهي ميگردد، داراي اهميت خاص خود مي باشد.اهميت استفاده از ضايعات الياف نساجي به خصوص الياف طبيعي با توجه به محدود بودن منابع توليد آنها در جهان روز به روز بيشتر آشكار مي گردد. بازيافت فرايندي است كه طي آن مواد زايد جدا شده و هب عنوان مـاده خـام بـراي توليـد محصولات جديد به كار گرفته مي شود، به بيان ديگر بازيافت عبارت است از بازگرداندن مواد قابل استفاده به چرخه توليد .
با توجه به كاهش حجم ورودي زباله به محيط زيست، کمک بسیار زیادی به پاکیزگی محیط زیست نموده و اثرات آن شاید در مقاطع زمانی کوتاه زیاد محسوس نباشد ، ولی قطعا در بازه های زمانی بلند مدت اثرات مثبت خود را نشان خواهد داد .
يكي ديگر از مهمترين مزيت هاي اين طرح، بازيافت الياف و استفاده از آنها در صنايع گوناگون مي باشد . نياز روز افزون كشور به توليد و واردات الياف، اين مزيت را تأئيد مي نمايد. هر چند مقدار اليافي كه از ايـن پروسه استحصال ميگردد، در مقابل كمبود كشور ناچيز است ولي همين مقـدار نيـز باعـث مـي شـود كـه سرمايه كمتري جهت توليد يا واردات صرف گردد .
كشورهاي عمده توليد كننده و مصرف كننده محصول
با توجه به اينكه منسوجات يكی از اقلام مصرفي و جزء لاينفك زندگي جامعه امروزي گرديده است، اين كالا در تمامي كشورهاي دنيا توليد ميگردد و همچنين بدليل عدم نياز به دانش و تكنولوژي پيچيده امكان بازيابي الياف در تمام كشورها وجود دارد .
شرايط صادرات الياف بازیافتی
صادرات الياف از هرگونه تعهد و پيمان ارزي معاف مي باشد .بـر طبـق قـانون معافيـت صـادرات كـالا و خدمات از پرداخت عوارض، تصويب شده در تاريخ 1379/12/27 صادرات كالا و خدمات از پرداخت هر گونـه عوارض معاف است و هيچ يك از وزارتخانهها، سازمانها، نهادها، دستگاههاي اجرايي، شهرداريهاي و شوراهاي محلي كه بر طبق قوانين و مقرارت حق وضع و اخذ عوارض را دارند، مجاز نيستند از كالاها و خـدماتي كـه صادر ميشود عوارض اخذ نمايند.
وضعيت عرضه و تقاضا
با افزايش مصرف سرانه منسوجات، بازيابي الياف به منظور كاهش نياز به توليد و واردات مواد خام و همچنين مشكلات زيست محيطي از اهميت خاصي برخوردار ميباشد. در حال حاضر كارخانه هاي بازيابي الياف نساجي از ضايعات در سراسر كشور در كنار واحدهاي توليد كننده الياف، جهت بازيافت و استفاده مجدد الياف در صنايع گوناگون مشغول ميباشند .
بررسي نياز به محصول با اولويت صادرات تا پايان برنامه چهارم
ويژگيهاي بازار محصول و سهم قابل كسب يك واحد توليدي در بازار مصرف كالا، در تصميمگيري براي احداث واحد مزبور و انتخاب ظرفيت آن نقش عمدهاي را ايفا مينمايد. در اين صورت ارتباط مهمترين پارامترهاي قابل بررسي پتانسيل توليد موجود و آتي كشور، ميزان مصرف (نياز) بازار، ميزان واردات و صادرات محصولات واحدها، كانونهاي مصرف و چگونگي رشد آنها ميباشد .
مهمترين مصارف الياف بازيافتي در توليد كفپوش ها، صنايع خودروسازي، منسوجات سازهاي، انواع لايه هاي بيبافت، نمد و كيسه هاي فيلتر صنعتي از منسوجات بي بافت ميباشد كه در حال حاضر بسياري از واحدهاي فعال در كشور در زمينه هاي فوق فعاليت دارند از الياف نو استفاده مينمايند. در صورت وجود واحدهاي توليدي الياف بازيافتي با كيفيت و قيمت مناسب، ميتوان الياف بازيابي شده را مجدداً به صورت مخلوط و با الياف نو استفاده جهت كاهش هزينه توليد و مسائل محيط زيستي نمود .
بررسي اجمالي تكنولوژي و روش هاي توليد
همانطور که قبلا اشاره گردید بازیافت فرایندی است که طی آن مواد زاید جدا شده و به عنوان ماده خام برای تولید محصولات جدید به کار گرفته می شود، به بیان دیگر بازیافت عبارت است از بازگرداندن مواد قابل استفاده به چرخه تولید .
بازیافت دارای مراحلی چون جداسازی مواد قابل بازیافت و پردازش مواد است، به طوریکه طی فرایند یا فرایندهایی مواد زاید دوباره قابل استفاده می شوند. ضایعات مورد استفاده جهت بازیافت الیاف شامل ضایعات نساجی در فرآیند تولید و ضایعات بدست آمده از زباله حشک در سطح شهر میباشد.
در مرحله ابتدای بازیافت ضایعات نساجی، ابتدا می بایستی ضایعات از کارخانه های بافندگی، کارگاه های تولید پوشاک و زباله ها در سطح شهر جمع آوری شوند.
ضایعات نساجی در فرآیند تولید، مطابق نمودار (۳)، ضایعات کارخانه ریسندگی، بافندگی و کارگاه های تولید پوشاک جزء ضایعات نساجی در فرایند تولید میباشند. عملیات گوناگون در کارخانه ریسندگی مواد ضایعاتی مختلفی ایجاد می کنند که درصدی از این ضایعات از قبیل الیاف کوتاه از فیلترها و ناخالصی های درشت نمیتوانند مورد استفاده مجدد قرار گیرند و بقیه ضایعات که شامل ضایعات به فرم نرم یا سخت می باشند می توانند به عنوان مواد خام و قابل استفاده مجدداً بازیابی شوند و در خط ریسندگی استفاده گردد.
الیاف خوب و الیاف همراه ناخالصی را ضایعات نرم در واحد ریسندگی میگویند. ضایعات حاصل از فتیله، نیمچه نخ و نخ نیز جزء ضایعات سخت با تاب کم و زیاد محسوب می شوند. بازیافت الیاف ضایعاتی قابل استفاده در کارخانه های ریسندگی صورت میگیرد. بافت پارچه توسط سیستم های بافندگی تار – پودی (Weaving)، حلقوی (Knitting) و بی بافت (NonWOVen) انجام می شود.
به منظور استفاده از نخ های مختلف در انواع سیستم های بافندگی، لازم است که مراحلی جهت آماده سازی نخها صورت گیرد که هدف اصلی تهیه بسته های مناسب برای ارائه به ماشینهای بافندگی و کنترل کیفیت نهایی آنها میباشند که به مجموعه عملیاتی که طی این مراحل صورت می پذیرد، مقدمات بافندگی گفته می شود. نخ های ضایعاتی در مرحله مقدمات و همچنین لبه های بریده شده پارچه ها در مرحله بافندگی غیر قابل استفاده می باشند که میتوان بعنوان یکی از منابع مواد خام در این طرح استفاده گردد.
دسته دیگری از ضایعات نساجی در فرآیند تولید مربوط به ضایعات در فرآیند تولید پوشاک و ضایعات برش می باشند که غیرقابل استفاده در این پروسه هستند. علاوه بر ضایعات کارخانه های بافندگی و کارگاههای تولید پوشاک، همانطور که قبلاً عنوان شد حدود ۳٪ حجم زباله های خشک مربوط به منسوجات میباشد که غیرقابل چشم پوشی نیست، میتواند به عنوان مواد اولیه در این طرح استفاده گردد.
بررسی ماشین آلات بازیافت پارچه های ضايعاتی و پوشاک مستعمل
شستشو
با جمع آوری ضایعات حاصل از فرآیند تولید و زباله ها در سطح شهر، ابتدا دکمه ها، زیپ ها و سایر متعلقات مربوط به البسه جدا می شود. برای تمیز کردن و از بین بردن مواد خارجی و ناخالصی ها از روی پارچه ها یک شستشوی مناسب لازم و ضروری می باشد که بدین منظور از حوضچه های شستشو که اغلب برای شستشوی کالای پشمی به کار میرود، استفاده میشود.
این ماشین به علت اعمال نیروی مکانیک ضربه ای زیاد (توسط چنگال های آن) برای پارچه ها که حاوی ناخالصی و مواد خارجی زیاد می باشند، مناسب است. این ماشین دارای ۵ حوضچه میباشد که شکل زیر طرح یک حوضچه از ماشین Swing Rake را نشان میدهد که پارچه ها به وسیله انتقال دهنده ورودی D به داخلی اولین حوضچه شستشو منتقل می شود و در روی صفحه مشبک B و به وسیله چنگال های متحرک A به طرف جلو رانده می شود و عمل شستشو انجام می گیرد و سپس انتقال دهنده خروجی E پارچه ها را به طرف غلتک های فشاردهنده F هدایت میکند. این غلتک های فشار دهنده محلول فشرده شده از کالا را به این حوضچه واریز می کند و کالای فشرده شده را به طرف انتقال دهنده ورودی حوضچه بعدی هدایت میکند.
شکل (۳): طرح یک حوضچه از ماشین Swing Rake
تعداد چنگالهای متحرک هر حوضچه به ۷ الی ۱۰ میرسد و سرعت ضربه ای آنها در هر دقیقه حدود ۶ الی ۱۴ ضربه است. ناخالصی های برطرف شده در عمل شستشو پس از عبور از صفحه مشبک B در زیر صفحه مشبک جمع می شود و سپس از طریق فلکه C به بیرون منتقل میگردد. با توجه به اینکه در هر شیفت ۵۸۰۰kg پارچه شسته شود دو ماشین جهت شستشو در نظر گرفته شده است. جهت آبگیری و خشک نمودن پارچه ها از دستگاه سانتریفوژ استفاده می گردد.
دسته بندی
با توجه به اینکه ضایعات منسوجات از کارخانه های بافندگی، کارگاه های تولید پوشاک و زباله خشك داراي تراکم متفاوت میباشند و در سیستم های مختلف بافندگی تولید شدهاند، دسته بندی پارچه ها توسط کارگرهای ماهر دسته بندی امری ضروری میباشد. در شکل زیر نمایی از بخش دسته بندی ضایعات نساجی توسط افراد ماهر را نشان میدهد.
برش
جهت برشی پارچه ها از دستگاه کاتر استفاده می شود که پارچه بر روی تسمه تغذیه دستگاه به صورت دستی ریخته می شود و سپس به سمت یک جفت سیلندر هدایت میگردد. با فشاری که توسط سیستم پنوماتیکی ایجاد میگردد و قابل تنظیم میباشد پارچه ها به صورت متراکم به دو تیغه برشی تحویل داده می شود که این دو تیغه با زاویه ۹۰ درجه مانند یک قیچی عمل می نماید. عرض قیچی ۶۰cm و رنج طول برش آنها از ۱۰mm تا ۲۰cm قابل تنظیم می باشد. تنظیمات دستگاه کارتر براساسی تراکم و نوع بافت منسوج انجام میگیرد بنابراین در این طرح از دو دستگاه کارتر استفاده می شود تا بتوان همزمان از منسوجات با تراکم متفاوت و بافت های مختلف استفاده نمود. در شکل زیر نمایی از ماشین کاتر ارائه شده است.
نمایی از ماشین کاتر
جهت مخلوط کردن تکه های بریده نشده و همچنین تغذیه یکنواخت به ماشین بازیافت الیاف، ماشین تغذیه کننده (Feeding Unit) مورد استفاده قرار میگیرد. این ماشین در قسمت بالا، دارای اطاقک های ریزش می باشد که مواد توسط کنداسور از دستگاههای کاتر گرفته شده و از بالا به داخل آنها دمیده می شوند. اطاقک های ریزش به طور متوالی یکی از پس از دیگری پر می شوند و مواد به طور همزمان بر روی تسمه نقاله ای که در زیر اطاقک های ریزش قرار دارد منتقل می شوند. این عمل موجب مخلوط شدن تکه های بریده شده پارچه ها با یکدیگر میباشد و سپس با ریختن تکه های پارچه بر روی حصیر در قسمت پایین ماشین توسط آن، توده تکه پارچه ها به حصیر میخکوبی شده با شیب ۹۰ درجه حمل میگردد. مواد به وسیله میخ هایی که به داخلی توده تکه های پارچه نفوذ میکنند، حمل می شوند. این عمل منجر به تغذیه یکنواخت به ماشین بازیافت الیاف میگردد. سپس تکه های پارچه توسط یک حصیر شیبدار به قسمت تغذیه ماشین بازیافت منتقل میگردد.
باریافت
الباف ماشین بازیافت الیاف از ۳-۶ سیلندر تشکیل شده است. نوع زننده ای که در این ماشین استفاده شده است غلتک های کاردینگ می باشند. پوشش این سیلندرها فلزی (متالیک) است که دارای ساختمان نواری فلزی صاف ثابت و پیوسته می باشد، که دندانه ها بر روی آن با کوچکترین فاصله ممکن و به وسیله فرآیند شبیه عملیات پانچ کردن بریده می شود.
دندانه های نسبتاً بزرگ برای پوشش سیلندرها در این ماشین استفاده میشود (پوشش دندان ارهای). تراکم دندانه ها و سرعت سیلندرها به ترتیب از عقب به جلو افزایش مییابد. با هدایت توده تکه های پارچه توسط تسمه به سمت قسمت تغذیه (غلتک تغذیه و میز)، لایه تکه های پارچه در عرض سیلندر کاملاً محکم گرفته می شود. نفوذ پوشش سیلندر و جهت حرکت سیلندر در خلاف لایه تغذیه، موجب کنده شدن الیاف و ایجاد تکه های خیلی کوچک پارچه از لایه تغذیه میگردد. الیاف جدا شده توسط جریان هوایی که توسط مکش بعد از سیلندر به وجود می آید، به قسمت تغذیه سیلندر بعدی منتقل میگردد ولی تکه های خیلی کوچک به دلیل جرم بیشتر نمیتوانند با جریان هوا تحت شتاب قرار گیرند و بر روی تسمه ای که در زیر سیلندرها قرار می دارند ریزش می کنند که مجدداً به قسمت تغذیه هدایت می شوند. با توجه به اینکه این عمل بصورت متوالی چندین بار انجام می شود در انتها فقط الیاف بازیافت شده از ماشین خارج می گردند. در شکلی زیر نمایی از ماشین بازیافت الیاف ارائه گردیده است. نمایی از ماشین بازیافت الیاف
پرس و عدل بندی
در انتهای خط تولید میبایست الیاف بازیافت شده به شکل عدل یا توده های به هم فشرده درآیند که جابجایی و استفاده انها در مخلوط با الیاف نو آسان گردد. بنابراین توده های الیاف توسط کندانسور از ماشین بازیافت الیاف به ماشین پرس عدل هدایت میگردد.
در شکل زیر نمای کلی خط تولید بازیافت الیاف ارائه گردیده است. نمای کلی خط تولید بازیافت الیاف
دیاگرام تولید بازیافت الیاف
دیاگرام تولید بازیافت الیاف از ضایعات در نمودار زیر ارائه گردیده است.
پرس و عدل بندی تولید کنندگان ماشین آلات بازیافت الیاف
در کشورمان، ماشین های بازیافت الیاف از پارچه های ضایعاتی و پوشاک مستعمل به صورت صنعتی تولید نمی شود ولی تعدادی کارگاه کوچک، این دستگاهها به صورت غیر صنعتی تولید می شود. در خارج کشور، تولید کنندگان متعددی در کشورهای آسیای جنوب شرقی و برخی کشورهای اروپایی، تجهیزات خط بازیافت الیاف از پارچه های ضایعاتی و پوشاک مستعمل را تولید میکنند. شرکت ترکیه ای بالکان (Balkan) ،شرکت چینی تیان یوان (Tian Yuan) و شرکت فرانسوی لارشی (Laroche) نمونه های تولیدکنندگان ماشین آلات بازیافت الیاف از پارچه های ضایعاتی و پوشاک مستعمل می باشند که برخی از آنها در ایران نمایندگی دارند. نمایندگی شرکت لارش در ایران، شرکت بازرگانی و خدمات مهندسی نساجی پارسیان پلی تکس و نمایندگی شرکت بالکان در ایران، شرکت اسپین تکس می باشند.
تعيين نقاط قوت و ضعف تكنولوژيهاي مرسوم در فرآيند توليد الیاف بازیافتی
فرآيند بازيافت الياف از ضايعات بسيار ساده و كوتاه ميباشد. روش ارائه شده در بازيافت الياف منحصر به فرد بوده و در تمام كشورها از روش ذكر شده استفاده ميگردد. با توجه به عدم توليد ماشين آلات خط توليد در داخل كشور به صورت صنعتي، اغلب تكنولوژي توليد ماشين آلات بازيافت الياف ، خارجي ميباشد. نصـب سيستم هاي كنترل بر روي تجهيزات و ها ماشين ي خـط توليـد ، كنتـرل فرآينـد توليـد توسـط كـامپيوتر و همچنين تنظيمات سريع، آسان و پايدار ، منجر به افزايش كيفيت الياف بازيافتي ميگـردد، بنـابراين درصـد بيشتري از اين الياف را ميتوان به صورت مخلوط با الياف نو استفاده نمود .
ميزان مواد اوليه عمده مورد نياز و محل تأمين آن
مواد اوليه اي كه بازيافت الياف مور د استفاده قرار ميگيرند عبارتند از :
پارچه كهنه و لباس مستعمل
صابون شستشو
نوار تسمه و گوني جهت بسته بندي
ميباشد كه هر كدام را به تفكيك مورد بررسي قرار ميدهيم. تمامي مواد اوليه مورد مصرف در داخل تهيه ميگردد .
پارچه كهنه و لباس مستعمل
توليد كارخانه 4700 تن الياف بازيافتي در نظ ر گرفته شده است. با توجه به اينكه تمام ضايعات خط توليد مجددا استفاده ميگردد و با در نظر گرفتن 6 درصد ضايعات مربوط به دكمه، زيپ و ساير متعلقات البسه، ميزان پارچه كهنه و لباس مستعمل مورد نياز كارخانه 5000 تن ميباشد كه پارچه كهنه و لباس مستعمل توسط 6 نفر توسط وانت از كارخانه هاي بافندگي، كارگاه هاي توليد پوشاك و زباله ها در سطح شهر جمع آوري ميگردد. بازيافت زباله بايد از مبدا توليد و با توجه به صنايع توليدي انجام شود كه پرداختن به بازيافت صحيح علاوه بر ايجاد فضاي بهداشتي ميتواند سوددهي اقتصادي نيز داشته باشد. بنابراين پيشنهاد راهبردي در خصوص فرهنگ سازي مناسب از طريق همكاري سازمان بازيافت و تبديل مواد شهرداري با موضوع و سياستگذاري بازيافت منسوجات جهت برنا مهريزي همانند بازيافت كاغذ در سطح شهر، منجر به كاهش هزينه جمع آوري و افزايش ظرفيت بازيابي الياف ميگردد .
صابون شستشو
با توجه به ورود 5000 تن مواد اوليه به كارخانه كه در حدود 6 درصد آن ضايعات مربوط به دكمه، زيپ و ساير متعلقات البسه مي باشد و با در نظرگرفتن نسـبت 1:10: L:R و مقـدار مصـرف صـابون 2 gr/lit مقدار 3240 ليتر مصرف ساليانه صابون محاسبه ميگردد
تسمه و گوني
با توجه به ابعاد و وزن عدل(H:740 ,W:530 ,L:1400 و 450 KG)مقدار توليد ساليانه الياف و با در نظرگرفتن 2 درصد ضايعات، مصرف ساليانه نوار تسمه اي فلـزي 185000 متـر و گـوني 46000 مترمربـع جهت بسته بندي عدل ها موردنياز ميباشد .
پيشنهاد منطقه مناسب براي اجراي طرح احداث واحد بازيافت پارچه های ضايعاتی
در مكان يابي يك طرح توجه نكات ضروري بسياري، نظير نزديكي به محل تأميد مـواد اوليـه، بازارهـاي عمده مصرف، امكانات زيربنايي، حمايتهاي دولت و نيروي انساني متخصـص وجـود دارد كه در ادامه بـه بررسي گزينه هاي فوق خواهيم پرداخت .
محل تامين مواد اوليه
اولين پارامتر در بررسي شرايط سرمايه گذاري در خصوص يك محصول سهولت دسترسي به منابع تامين كننده مواد اوليه و قيمت ارزان تر آن باشد .نظر به اينكه تمامي مواد اوليه مورد مصرف بازيافـت الياف قابل تأمين از منابع و كارخانجات داخلي هستند. لذا كـلان شـهرها بـدليل توليـد انبـوه زبالـه و همچنين استانهايي كه داراي واحدهاي نساجي و كارگاههاي توليد پوشاك مي باشند، در اولويـت قـرار دارند .بنابراين استانهاي تهران، اصفهان، يزد، خراسان رضوي، گيلا ،ن قزوين و قم در اولويت ميباشند . استان تهران داراي 11 شهرك صنعتي است كه در اكثر آنها، بـه ويـژه شـهرك هـاي صـنعتي اشـتهارد، نظرآباد، چرمشهر و سالاريه و نصير آباد ، واحدهاي نساجي مستقر ميباشند كه ميتوانند بخشي از مواد اوليه خود را از داخل اين شهركها تهيه كنند .
بازارهاي فروش محصولات
يكي از معيارهاي مكان يابي براي يك طرح، انتخاب مكان مناسب براي ارائه محصـولات توليـد شـده بـه بازار مصرف ميباشد با. توجه به ماهيت طرح، كه توليد الياف بازيافتي مـورد نيـاز در واحـدهاي ريسـندگي، توليد بيبافت و صنايع گوناگون مانند توليد كاغذ ، استانهايي دراولويت قرار ميگيرند كه كارخانه در مسـير اصلي راه های ترانزيت كشور باشند كه استانهاي تهـران، اصـفهان، مركـزي، زنجـان، قـم و قـزوين منـاطق مطلوب جهت احداث كارخانه به حساب مي آيد. از طرفي در استانهاي مذكور و استانهـاي ديگـري، نظيـر يزد، ايلام و خراسان رضوي، واحدهاي نساجي متعددي وجود دارند كه ميتواننـد از اليـاف بازيافـت شـده از پارچه هاي ضايعاتي و البسه مستعمل استفاده كنند .در استان تهران، شهركهاي صنعتي مسـتقر در اطـراف شهرستان كرج و اتوبان كرج قزوين، به لحاظ نزديكي به محل فروش اين اليـاف بازيافـت شـده، در اولويـت احداث واحد صنعتي بازيافت الياف از پارچه هاي ضايعاتي و البسه مستعمل ميباشند.
امكانات زيربنايي طرح
امكانات زيربنايي مورد نياز واحد صنعتي بازيافت الياف از پارچههاي ضايعاتي و البسـه مسـتعمل ، ماننـد شبكه برق سراسري، راههاي ارتباطي و شبكه آبرساني و فاضلا و ب غيره، در سطح متوسط ميباشـد . كـه در اكثر شهرك هايصنعتي كشور وجود دارد . لذا از نظر وجود امكانات زيربنايي، در اكثـر شـهرك هـاي صـنعتي كشور، مشكلي وجود ندارد .
نيروي انساني متخصص
با توجه به وجود مراكز آموزش عالي معتبر در زمينه تربيت نيـروي متخصـص، در اسـتان هـاي تهران ، يزد اصفهان، قزوين، مازندران و گيلان امكان بهره گيري از نيروي متخصص با تجربه در اين طرح وجود دارد.
حمايت هاي خاص دولت
با توجه به اينكه طرح حاضر جزء طرحهاي صنعتي عمومي به حساب مي ،آيد به نظر نميرسـد كه شـامل حمايت هاي خاص دولت شود با. اين حال اگر اين طرح در مناطق محروم راه اندازي شود، مشمول بعضي از حمايت هاي دولت مي شود.
باتوجه به بررسي پارامترهاي فوق در طرح توليد الياف بازيافتي، می توان نتيجه گيري كرد كـه اسـتانهاي تهران، اصفهان، مركزي، خراسان رضوي، قم، قزوين و گيلان داراي امكانات و شرايط مناسبتري نسـبت بـه ديگر مناطق كشور، براي راه اندازي چنين واحد توليدي ميباشـند. در اسـتان تهـران ، بـا توجـه بـه وجـود
واحدهاي متعدد نساجي در مناطق مختلف استان، به ويژه شهركهاي صنعتي، امكان احداث واحد صـنعتي بازيافت الياف از پارچه هاي ضايعاتي و البسه مستعمل در اكثر شهرك هاي صنعتي استان وجود دارد و در اين خصوص، شهرك هاي صنعتي اشتهارد، نظرآباد، چرمشهر و سالاريه و نصير آباد در اولويت ميباشند.
تجزيه و تحليل و ارائه جمع بندي و پيشنهاد نهايي در مورد احداث واحد بازيافت پارچه های ضايعاتی
براي جمع بندي مطالعات امكانسنجي احداث واحد توليد الياف بازيابيشده از البسه مستعمل و پارچه هاي ضايعاتي بايد به مسائل و مواد متعددي نظير، وجود واحدهاي توليد مشابه، طرحهاي توليدي در دست اجراي مشابه، ميزان نياز كشور، توانايي صنايع كشور، قيمت تمام شده، سوددهي واحد توليدي، دوره بازگشت سرمايه، امكانات مورد نياز، دانش فني مورد نظر و …، توجه كرد . با توجه به بررسي هاي انجام شده ايجاد يك واحد توليدي كه به طـور خـاص بـه بازيـابي اليـاف از البسه مستعمل و پارچه هاي ضايعاتي بپردازد با سرمايه گذاري 33 ميليارد ريال، بازگشـت سـرمايه آن كمتر از پنج سال برآورد ميشود. بنابراين احداث اين واحـد صـنعتي، بـه شـرط داشـتن بـازار مصـرف مناسب، داراي صرفه اقتصادي ميباشد .
ضايعات نساجي شامل ضايعات در فرايند توليد و زباله خشك شهري ميباشد. در حال حاضر با توجه به حجم قابل توجه منسوجاتي كه از طريق زباله به محيط دور ريز ميشود، تا به حال هيچ طرح و برنامه مدوني و هيچ واحد صنعتي براي جمع آوري و بازيافت اين ضايعات، وجود نداشته است. در حاليكه فرآيند بازيافت الياف از جنبه زيست محيطي و كاهش آلودگي محيط زيست نيز داراي اهميت ميباشد .از سوي ديگر مصارف متعدد الياف بازيابي شده در صنايع گوناگون، واحدهاي بازيافت الياف از ضايعات منجر به توليد مواد اوليهاي با ازرش افزوده بالا و اشتغال زايي ميگردد .
با تكيه بر دانش و تجربه متخصصين فرآيند بازيافت الياف از، نظر كمي و كيفي، نقايص قابل توجهي دركشور وجود ندارد و در صورت تدوين، اجرا و حمايت از بازيافت پارچه هاي ضايعاتي و البسه مستعمل، ميتوان همانند كشورهاي پيشرفته ، ميزان درصد بيشتري از الياف بازيافتي ب هصورت مخلوط با الياف نو يا حتي به صورت 100 درصد ، در توليد منسوجات استفاده نمود .
